"Цахилж яваа гөрөөс"

Нэг найз маань гэрт ирээд “Сольж унших ном байна уу?” гэж шүүгээг маань гүйлгэж харснаа “Өө чи чинь дандаа гадаад ном уншдаг юм уу? Монголын зохиолчдынхоо номыг сайн уншаач” гэж зэмлэх аястай хэлэв.

Хайрлан хайрлан үе үе уншдаг номоо юу гэж хүнд өгөхөв. Хааяа нэг сөхөж харахад үгийн сайханд согтож, утгын сайхныг бишрэм бүтээлүүдийг хаа газрын танихгүй зохиолчийн бүтээлтэй яахин зүйрлэж болохов. Зохиол бүрийн цаана асар их мэдлэг мэдээлэл, үгээр илэрхийлсэн амьдралын нэгэн хэсэг оршиж байдаг. Нэг уншаад ойлгодог ном байхад нэг хэсэг уншаад ч дахин шинэ зүйл уншсан мэт сэтгэл төрөхөөр зохиол гэж бас байна.

Хөдөөгийн нэг гэр бүлийн нэгэн зуны үйл явдал, эхнэр нөхөр салах амьдралын тэр эгзэгтэй мөч, нүүдлийн аж амьдрал, хүмүүн хоорондын харилцаа гээд өдөр тутамдаа харж болох энгийн гэмээр үйл явдлын тухай болохоор адал явдал хайгч нэгэнд бол утгагүй гэмээр энэ зохиол яагаад миний дуртай зохиол болсон юм бол гэж тэр найз маань бодож байгаа байх. Нөгөө “Дайн ба энх”-ийн тухай тэмдэглэл бичих гэж байсан Чарли Браун “Дайн эхлэв. Дараа нь энх тайван ирэв” гэдэг шиг “Зун болов. Эхнэр нөхөр хоёр салав” гээд товчхон хэлэхэд болохоор.

Үе үе өөртөө дурлуулдаг энэ зохиолын нууц нь ер нь юу юм бол гэж үү. Үгийн цаана орших өгүүлж барашгүй өргөн утга, уйлаад дуулаад үглээд хашхираад хэлэх үгийг хэдхэн дүрслэлээр өгүүлэх тэр зүйл л юм, ердөө. Дармын Батбаяр, Далхаагийн Норов, Балжирын Догмид гэх мэт ар араасаа хөврөх үргэлжилсэн үгийн мастеруудын бүтээлээс ердөө л үүнийг л олж мэднэ. Тэнд адал явдал, аймшигт хүчирхийлэл, алаан хядаан юу ч байхгүй. Харин тэнд үгийн тулаан, дүрслэлийн гайхамшиг нуугдаж байдаг.

20, 30 сая хүн амтай улсаас хуруу дарам цөөн зохиолчид төрдөг байхад хоёр гуравхан сая бидэнд орчлон хорвоогийн мөн чанар, гоо сайхан, үнэн мөнийг үгийн уранаар хэлээд өгөх олон арван гайхамшигт зохиолчид төрсөн байдаг, бид азтай хүмүүс.

“Цахилж яваа гөрөөс”-ийг минь олж хараагүй л тэр хүн, ширээн дээр байсан юм уг нь. Ямар зүйлд дурлаж, юуг нандигнан хайрладагаа тэр бүр зарлаад байдаггүй ч арван тавтай охин “Лолита” унших юмсан гэхэд, “аягүй гоё ном унших юмсан, олдохгүй юм, яах вэ?” гэж дээгүүр харсан охид хөвгүүдэд хэлмээр санагддаг юм. Холоос хайгаад хэрэггүй ээ, хажууд чинь байна энэ гайхамшгууд.