Онгоцны буудалд ойрыг нь бодож буудал захиалсан нь харин манайхаар “Тээврийн Товчоо” хавиар бололтой. Машин тэрэг, автобус бас нааш цааш хөлхөлдөх хүмүүс, хамгийн хэцүү сигналын чимээ. Тэсрэх бөмбөгний шалгалт,цүнхээ онгичуулах хоёрт харин дассан болохоор гайхаж сүйд болсонгүй, өрөөндөө орлоо. Цонхоо хаагаад, хөшгөө хаагаад ч өнөө сигналын чимээ намдах шинжгүй ээ. Одоо яая гэхэв, шөнө болоход намдах биз гэж бодсоор гадагш гарлаа.
Урьд ирэхдээ хотын төвөөр явж үзээгүй билээ. Ирсэн гол зорилгоо бүтээхийн сацуу номын дэлгүүрээр нь орж үзэх хүсэл тун их төрж байсан юм. Найзаасаа гуйлаа. “Намайг ганцааранг минь түр үлдээгээч” гэж. "Боломжгүй асуудал" гэнэ шүү. Яагаад гэдгээ харин бүтэн 20 минутын турш тайлбарлав. Хөл нүцгэн жаалуудаас болгоомжил, мөнгө гуйсан хүнд нүүр өгөөд хэрэггүй, наад цүнх саваа хямгадаж яв, нимгэн өнгөлөг хувцас өмсөөд хэрэггүй, сэжигтэй санагдсан хэнтэй ч юм ярьж болохгүй гэх мэт. Харин хоолны газар орохоос эхлээд байдал өөрчлөгдлөө. Бүгд л надтай өөрийнхөө хэлээр ярьж эхлэх нь тэр. Гайхаад толио гаргаж харав, нэлээн борложээ. Филиппин хүүхэн шиг л харагдаж дээ… Тэгвэл яадаг юм ганцаараа жаал алхая л дээ гэсэн боловч бас л “үгүй” гэсэн хариулт сонслоо. Үнэхээр тийм аюултай газар уу, эсвэл найз жаахан хаширлаад байна уу? Алс холоос урьж авчирсан найзаа алдчихвал ч хэцүү юм болох нь гарцаагүй л дээ, гэж бодсон авч жуулчин шиг алхмаар санагдаад болж өгсөнгүй. Өчнөөн удаа гуйсны эцэст буулгаж авлаа. Их дэлгүүрийн үүдэнд хүргүүлчихээд харанхуй болохоос өмнө буудалруугаа харих тушаал авч эрх чөлөөгөө эдлэхээр болсон юм.
Манила хотын томоохон дэлгүүрүүдийн нэг “Mall of Asia” дотор байрлах Үндэсний Номын Дэлгүүрт орлоо. Үүдэнд нь хаа сайгүй байдаг өнөөх харуулуудын нэг болох дүрэмт хувцастай залуу инээмсэглэн зогсоно. Сайхан залуу, бие хаа томтой (энүүхэндээ шүү), царай зүс өнгөлөг ч ингээд л орж гарах хүмүүсийн өмнө хаалга нээж өгөх ганцхан үйлдлээ өдрийн хэдэн зуун удаа давтаж хийдэг гэж бодохоор харамсмаар. Ийм дүр зургийг харин хаа ч харж болно шүү Филиппинд. Хайран сайхан цаг хугацаа, залуу нас…
Номын дэлгүүрээс тухайн улсын соёл хөгжлийн хэм хэмжээг харж болно гэж би дүгнэдэг. Аанай л бусдын ноёрхолд олон жил байсны гай ч гэх юм ууюу ч гэх юм номын тавиурууд дээр англи хэлээр ном голдуу. Гэвч хаа юу байгаа нь мэдэгдэхгүй замбараагүй гэж жигтэйхэн. “Хямдрал” гэсэн хэсэгт хэний ямар ном хямдарсныг мэдэхийн аргагүй. Ухаж төнхөж үзэж байж хэдэн ном гарчиглалаа. Дэлгүүрээр орж гарах хүмүүс олон боловч ихэнх нь номын хэсэг биш бичиг хэргийн барааны хэсгээр овоорч надад чөлөөтэй ном үзэх завшаан гарлаа. Ер нь ийм завшаан байнгал гардаг бололтой шүү. Өөрийн дуртай хэсэг болох уран зохиолын хэсгийг хайж явсаар олсон боловч детектив зохиол голдуу байна. Ганц хоёр Олон Улсад борлуулалт ихтэй номуудыг эс тооцвол хоосон шахуу. Тэгэхээр нь Филиппиний зохиолчдоос номоо англи хэлрүү хөрвүүлсэн зохиолч байдаг эсэхийг асуухад хэдэн зохиолчийн нэр өглөө. F.Sionil José, Jose Garcia Villa, Nick Joaquin сүүлийн үеийн гэвэл Jessica Hagedorn. Гэвч ганц зохиолчийн хэдэн номноос өөр байсангүй тул F. Sionil José “Sin” гэж номыг аваад гарсан юм.
Номын хэдэн найзууд бид Монголынхоо хэдэн дэлгүүрийн үйлчилгээний мууг гайхаж, тав тухгүй гэж ярьдаг. Гэтэл номын дэлгүүрээр үйлчлүүлэх хүн ховор, дээр нь иргэдийн нь боловсролын түвшин доогуур байхад тав тухтай номын дэлгүүр бас ч гоёдох шиг. Муулах гэсэнгүй, гэхдээ Монголоороо бахархсан шүү.
Харанхуй болтол дахиад хэдэн цаг байсан тул эрх чөлөөгөө эдлэхээр дэлгүүрээс гарсан боловч ойр хавьд нь өндөр өндөр машины зогсоолоос өөр зүйлгүй учир таксинд суугаад авлаа.
Баян хоосны ялгааг тэр том дэлгүүр дотроос бас гараад хэдхэн метр алхаад л олж харж болно. Өмнөх нийтлэлдээ би энэ орны эдийн засгийн байдал болоод хөгжлийн талаар цухас дурдаад авсан. Дэлхийн хаанаас ч компютерийн араас тэр сайхан зүйлийг уншиж болно. Харин яг нутагт нь очоод нүдээр үзэхэд бас нэг өөр зүйлийг харах болов уу. Ядуу нь дэндүү ядуу, баян нь хагартлаа баяжсан, тийм л газар. Хэдэн арван саяараа тоологдох тэр олон ядуус, бүлтгэр жаалуудыг харин хотын төвөөр алхуулдаггүй бололтой. Улсын өмч, бүхий л эрх мэдэл хэдхэн гэр бүлийн гарт байх тэр цагт ард иргэдийг ядуу, боловсролгүй байлгах сонирхол ч байгаад байх шиг.
Тосолсон мэт гялгар, хөлс даасан царайтай таксины жолооч маань замаараа машиныхаа тосыг солиулж, дараа нь бензинээ дүүргэж, эцэст нь бүр жижигхэн мухлагийн үүдэнд түр саатаж цэвэр ус авсаны эцэст намайг хүссэн газарт минь хүргэж өгсөн юм. “За ингээд л нөгөө 7000 арлын нь нэгрүү хүний наймааны хохирогч болон ачигдаж байгаа юм байх даа” гэж айж байсан ч айгаагүй мэт царай гаргаж хөлөрсөн алгаа үрж суусан даа. Үүнийхээ төлөө надаас уучлалт гуйх нь битгий хэл буух болоход илүү мөнгө нэхэж дургүй хүргэв.
Хэд алхаад л ломбард бас банк. Бусад хүмүүс нь хаана ажиллаж, юу хийдэг юм бол гэж гайхахаар олон ломбард… Халаасны хулгайчид замбараагүй олон. Ерөөс гадны хүнийг андахгүй. Балчир жаалаас эхлээд ганган хувцасласан залуус нь хүртэл хулгай хийнэ. Замын хөдөлгөөний дүрэм байхгүйтэй адил. Хотын төвөөс хэдхэн километр яваад л газар хайрцаг дэвсээд хэвтсэн эрчүүд. Томоохон байгууллага, дэлгүүр торох бүрт үүдэнд нь дугаарлан зогсож, цүнх саваа шалгуулж, хэн нэгэн хүн хэзээ намайг яах бол гэж сэжиглэн харж, хоолны мөнгө гуйж хормойноос зуурах жаахан хүүхдүүдийг харахад энэ “хүний нийгэм” мөн үү гэж бодогдоно.
Бид ямар азтай хүмүүс вэ? Өдөр бүр хамгийн чанартай хоолыг (махыг) идэж, хөдөө талдаа салхи татуулан давхиж, хэнд ч цүнхээ шалгуулж, буу шийдэм болохгүй, ёстой чадаж л байвал хүссэн ажлаа хийж, 8 ч байна уу хэд ч байна хувийнхаа зээлийг авч тэдний мөрөөдөөд ч чадахгүй орон сууц гэгчид амьдарч, залуус нь хямдхан ч хамаагүй машинаа унаж жаргаж байна аа. Цаг агаар, амьдрах орчин биднийг ийм хатуужилтай болгосон ч байх.
Манай Монгол залуус шартай юм гээч, хүнээс илүү л явах гэж үзнэ үү гэхээс дор орж бол чадахгүй… Гэтэл тэд мөнхийн зунаараа бас үйлдвэржилт, технологийн дэвшил, байгалийн баялаг гээд бүх л зүйлээрээ биднээс илүү байна уу гэхээс дутах зүйлгүй хэр нь яагаад хэдэн арван саяараа ядуу байна? Авилга хээл хахууль хэрээс хэтэрч, мөнгөтэй л бол жинхэнэ юу ч хийж болох газар шиг. Ерөөс Монголын жаахан залхуураад, архи ууж гадуур тэнэж, аав ээжээрээ тэжээлгээд байгаа залуусыг Манилад очоод үз гэж хэлмээр.
Гял цал гудамжнаас "Тээврийн Товчоо"-д байрлах буудалруугаа харих замд Манилагийн гудамжаар нааш цааш хөлхөх хүмүүс, галзуу хулгана мэт сүлжилдэх машин тэрэг, газар дэвссэн цаасан дээр хэвтэх хижээл насны эрчүүд, жимс зарж хөлсөө арчих эмэгтэй, хөөцөлдөн гүйлдэх хөл нүцгэн хүүхдүүдийг бас нар жаргахыг харж явахдаа бушуухан л гэртээ харьмаар санагдсан. Сайхан амьдрал хаана байна гэвэл Монголд л байна. Хамгийн гоё нь бидэнд Монголоо бүр ч сайхан болгох гэсэн сэтгэл байна. Бид азтай шүү...
2014.07
No comments:
Post a Comment