Б.Сосорбарам "Атрынхан"

Өнөөгийн Монгол залуус дэндүү залхуу болжээ гэж нэг хэсэг нь ярьдаг бол нөгөө хэсэг нь ажил олдохгүй, шаардлага өндөр байна аа гэж гомдоллоно. Дээд боловсрол эзэмшсэн хэр нь өөрийг нь үнэлэх хангалттай ажил энэ нийгэмд алга гэж гудамжаар лааз өшиглөх харчууд хүүхнүүд гутарна. Хар залуудаа ажил хийж сурахгүй юм бол хэзээ сурах хүүхэд вэ гэж хөгшчүүл харин халаглана.

80-аад оны бүтээл, соц үнэртэй ном гэж битгий голоорой. “Атрынхан” номын хэсэг бүрийн гол баатрууд хөдөлмөрч залуус. Ажлыг бол жинхэнэ яралзуулна даа. Хэдийгээр цаг үе өөр, ажилчин малчин хүмүүст оногдуулсан бүтээмжийн хэмжээ хязгаар байсан хэдий ч хүн чанар ханхалсан шижигнэсэн залуус бэрхшээл зовлон үл ажран хэрхэн зүтгэж байгааг өгүүлнэ. Нэгдлийн хэдэн малыг туун холын замд гарсан залуу гэр бүл, атар газар хадлангийн ажилд туслах гэж ирсэн Тарваа, Тарвий, Нүрэн гурав, Орхоны хөвөөнд нэгдлийн ажилд тус дэм болох гэж алс нутгаас ирсэн залуу хос гээд дүр бүрээс ахмад хүнээ хүндлэх сэтгэл, алив ажлыг чин сэтгэлээсээ, бүр үнэн сэтгэлээсээ хийж байгаа нь харагдана. Тэнд элдэв зөрчил, атаа хорсол, хүчирхийлэл, учир нь олдохгүй тэмцэл, гуниг харуусал алга. Зүгээр л ямар ч ажлыг чин сэтгэлээсээ хийвэл чамайг хэзээд амжилт хүлээж байдаг гэсэн гол санааг “Атрынхан” зохиолд багтсан хэдэн өгүүллэгүүд хэлжээ.

Залуус бидэнд бусадтай харьцуулахад ажил хийж сайхан амьдрах боломж асар их. Би гадны олон орноор тэнэж, олон ч хүнтэй уулзаж явлаа. Тэгэх бүртээ би “Бид ямар азтай хүмүүс вэ? Өдөр бүр хамгийн чанартай хоолыг (махыг) идэж, хөдөө талдаа салхи татуулан давхиж, хэнд ч цүнхээ шалгуулж, буу шийдэм болохгүй, ёстой чадаж л байвал хүссэн ажлаа хийж, 8 ч байна уу хэд ч байна хувийнхаа зээлийг авч тэдний мөрөөдөөд ч чадахгүй орон сууц гэгчид амьдарч, залуус нь хямдхан ч хамаагүй машинаа унаж жаргаж байна аа. Цаг агаар, амьдрах орчин биднийг ийм хатуужилтай болгосон байх.” гэж боддог юм шүү. Манай Монгол залуус шартай юм гээч, хүнээс илүү л явах гэж үзнэ үү гэхээс дор орж бол чадахгүй…

 Филиппин орноор хэдэн удаа явсаны дараа мөнхийн зунаараа бас үйлдвэржилт, технологийн дэвшил, байгалийн баялаг гээд бүх л зүйлээрээ биднээс илүү байна уу гэхээс дутах зүйлгүй хэр нь яагаад хэдэн арван саяараа ядуу байна? Авилга хээл хахууль хэрээс хэтэрч, мөнгөтэй л бол жинхэнэ юу ч хийж болох газар шиг. Ерөөс Монголын жаахан залхуураад, архи ууж гадуур тэнэж, аав ээжээрээ тэжээлгээд байгаа залуусыг Манилад очоод үз гэж хэлмээр.
Манилагийн гудамжаар нааш цааш хөлхөх хүмүүс, галзуу хулгана мэт сүлжилдэх машин тэрэг, газар дэвссэн цаасан дээр хэвтэх хижээл насны эрчүүд, жимс зарж хөлсөө арчих эмэгтэй, хөөцөлдөн гүйлдэх хөл нүцгэн хүүхдүүдийг харж явахдаа бушуухан л гэртээ харимаар санагдсан. Сайхан амьдрал хаана байна гэвэл Монголд л байна. Хамгийн гоё нь бидэнд Монголоо бүр ч сайхан болгох гэсэн сэтгэл байна.