Барьцаалан зээлдүүлэх баримт - Настан

Ломбарданд минь орж ирсэн хүмүүстэй, дахин дахин зорин ирдэг тэр хүмүүстэй би ерөөлөөр учирсан юм болов уу гэж боддог. 

Нэг өдөр үжирсэн муу хувцастай настай хүн орж ирээд Шандун аялгаар “Бугуйн цаг тавь болох уу?” гэж асуухад миний сэтгэл ихэд хөдөлж настанг дотогш орууллаа. Төрсөн нутгийн ахтай таарсандаа ихээ бэлгэшээж би гэж хүн хөл хөнгөрөөд, яриад суумаар санагдаад болдоггүй. Аяга цай уухын хооронд настан “Гадаа тавьсан дугуйгаа дөхүүлээд ирье” гээд гараад явчихлаа. Настан гаднаас орж ирэхдээ хайрцаг дүүрэн Шандун нутгийн бин бариад ирлээ. Нүдний өмнө бага насандаа идэж өссөн амтат сайхан идээ харагдахад хуучны сайхан цаг санаанд орж настан ах шиг минь санагдах нь тэр. 

Настан хорин хэдэн жил халуун хүйтнийг ажралгүй бин зарж яваа гэнэ. “Ганц хүү минь Их сургуулийн эдийн засгийн ангид сурдаг юм. Уг нь ч энийгээ зараад болгоод л байдаг байлаа. Харин сүүлийн хоёр сар хэцүүхэн болоод ах нь арга бараад мөнгө зээлэх гэж явна” гэж үнэн учраа хэлэв. 

Настангийн бугуйн цаг түүний амьдралын хамаг сайхныг өгүүлэх боловч үнэ хүргээд авчихаар зүйл огт биш байлаа. Түүнд туслалгүй явуулчхаж чадахгүй болохоор настангаас хэдэн юань хэрэг болсныг асуув. “5000” гэнэ. “Тэгвэл ах минь надад энэ хайрсан боовоо бүгдийг нь зарчих. Би 5000-аар авлаа гээд бодчихъё” гэхэд настан сандарч хэлэх үгээ олж ядан шууд л толгой сэгсэрч цагаа тавина гэж зүтгээд болсонгүй. Тэгээд цагаа надад атгуулахад нь “За тэгвэл, эргэж ирээд авахад тань би хүү тооцохгүй. Энэ хайрсан бинг та зээлснийхээ мөнгөнийхөө хүү нь гэж бодоорой” гээд гаргасан юм. 

3 сар өнгөрсөн боловч настан ирсэнгүй. Гэхдээ би цагийг нь заралгүй хадгалахаар шийдсэн юм. 

Жил гарангийн дараа настан гэнэт ороод ирлээ. Харваас сайхан мэдээтэй, өнөө тавьсан цагийг нь заралгүй үлдээсэнд баярлаад надад зээлсэн мөнгөө буцааж өглөө. “Хүү минь сургуулиа төгссөн. Аятайхан ажилд орсон шүү” гэж нүүрэндээ инээмсэглэл тодруулан хэлэв. “Та 70 шүргэж яваа хүн, 20 гаран настай хүүтэй гэхээр?” гэхэд настан ийн ярьлаа. 20 жилийн өмнө настан энэ хүүгээ цэцэрлэгээс олсон гэнэ. Цагдаагийн газар хүргэж өгсөн ч ээж аавыг нь олж чадаагүй болохоор өөрийн хүү болгож авчээ. Хүүгээ тэжээхийн тулд бин зарж өнөөдрийг хүргэсэн нь энэ. 

Дахиад 4 жил би настанг харсангүй. Амтат сайхан бин нь үе үе бодогдоно. Гэтэл нэг өдөр настан ороод ирлээ шүү. Царай нь нэг л ядрангуй, санаа зовсон нь илт. “Хүү минь ажилдаа хариуцлага алдаж өрөнд оржээ. Дараа би хүүгээ явуулж авхуулна аа” гээд өнөө бугуйн цагаа барьцаалан мөнгө зээлэхээр яваагаа хэллээ. Би ч хэлсэн мөнгийг нь тэр дор нь өгөөд гаргав.  

Түүнээс хойш нэлээдгүй хугацаа өнгөрсний дараа би настангийн бин зардаг гудамжаар явж байгаад ойр хавийн хүмүүсээс настанг сураглалаа. Гэтэл “Хөөрхий өвгөн хэд хоногийн өмнө өөд болсон” гэхэд яагаад ч юм ахыгаа алдсан хүн шиг сэтгэл хоосроод хачин болчихов.

 

Гурав хоногийн дараа хүү нь манайд ирлээ. Аавынхаа цагийг авах гэж яваа түүнийг би баахан зэмлэж харамсаж байгаагаа ч нуусангүй. “Аав минь байгаагүй бол би гэж хүн ингээд зогсож байхгүйсэн. Өөрөө бичиг үсэг мэдэхгүй ч намайг хүний зэрэгт хүргэх гэж үлдсэн насаа бин зарж өнгөрүүлсэн” гэж хүү нь хэлээд бид хоёр настанг дурсаж нэлээн суулаа. 

Дараа нь сонсох нь ээ настангийн Шандун нутагт амьдардаг байсан байр газар нь ихэд үнэд орж ганц хүү нь өвлөн авсан юм гэнэ билээ. Хэдийгээр Тайваньд ах дүү садан төрөл үгүй, тийм сайхан амьдраагүй ч цэцэрлэгт сонссон нялх хүүхдийн уйлах чимээ амьдралыг нь өөрчилж, үлдсэн насаа хүүгийнхээ төлөө бин зарж өнгөрөөсөн буурал өвгөнийг би хэзээ ч мартаагүй. 

Шандун аялга, амтат бин… Учрах л ёстой хүмүүс учирдаг хорвоо юм даа.

"Цахилж яваа гөрөөс"

Нэг найз маань гэрт ирээд “Сольж унших ном байна уу?” гэж шүүгээг маань гүйлгэж харснаа “Өө чи чинь дандаа гадаад ном уншдаг юм уу? Монголын зохиолчдынхоо номыг сайн уншаач” гэж зэмлэх аястай хэлэв.

Хайрлан хайрлан үе үе уншдаг номоо юу гэж хүнд өгөхөв. Хааяа нэг сөхөж харахад үгийн сайханд согтож, утгын сайхныг бишрэм бүтээлүүдийг хаа газрын танихгүй зохиолчийн бүтээлтэй яахин зүйрлэж болохов. Зохиол бүрийн цаана асар их мэдлэг мэдээлэл, үгээр илэрхийлсэн амьдралын нэгэн хэсэг оршиж байдаг. Нэг уншаад ойлгодог ном байхад нэг хэсэг уншаад ч дахин шинэ зүйл уншсан мэт сэтгэл төрөхөөр зохиол гэж бас байна.

Хөдөөгийн нэг гэр бүлийн нэгэн зуны үйл явдал, эхнэр нөхөр салах амьдралын тэр эгзэгтэй мөч, нүүдлийн аж амьдрал, хүмүүн хоорондын харилцаа гээд өдөр тутамдаа харж болох энгийн гэмээр үйл явдлын тухай болохоор адал явдал хайгч нэгэнд бол утгагүй гэмээр энэ зохиол яагаад миний дуртай зохиол болсон юм бол гэж тэр найз маань бодож байгаа байх. Нөгөө “Дайн ба энх”-ийн тухай тэмдэглэл бичих гэж байсан Чарли Браун “Дайн эхлэв. Дараа нь энх тайван ирэв” гэдэг шиг “Зун болов. Эхнэр нөхөр хоёр салав” гээд товчхон хэлэхэд болохоор.

Үе үе өөртөө дурлуулдаг энэ зохиолын нууц нь ер нь юу юм бол гэж үү. Үгийн цаана орших өгүүлж барашгүй өргөн утга, уйлаад дуулаад үглээд хашхираад хэлэх үгийг хэдхэн дүрслэлээр өгүүлэх тэр зүйл л юм, ердөө. Дармын Батбаяр, Далхаагийн Норов, Балжирын Догмид гэх мэт ар араасаа хөврөх үргэлжилсэн үгийн мастеруудын бүтээлээс ердөө л үүнийг л олж мэднэ. Тэнд адал явдал, аймшигт хүчирхийлэл, алаан хядаан юу ч байхгүй. Харин тэнд үгийн тулаан, дүрслэлийн гайхамшиг нуугдаж байдаг.

20, 30 сая хүн амтай улсаас хуруу дарам цөөн зохиолчид төрдөг байхад хоёр гуравхан сая бидэнд орчлон хорвоогийн мөн чанар, гоо сайхан, үнэн мөнийг үгийн уранаар хэлээд өгөх олон арван гайхамшигт зохиолчид төрсөн байдаг, бид азтай хүмүүс.

“Цахилж яваа гөрөөс”-ийг минь олж хараагүй л тэр хүн, ширээн дээр байсан юм уг нь. Ямар зүйлд дурлаж, юуг нандигнан хайрладагаа тэр бүр зарлаад байдаггүй ч арван тавтай охин “Лолита” унших юмсан гэхэд, “аягүй гоё ном унших юмсан, олдохгүй юм, яах вэ?” гэж дээгүүр харсан охид хөвгүүдэд хэлмээр санагддаг юм. Холоос хайгаад хэрэггүй ээ, хажууд чинь байна энэ гайхамшгууд.

Үнэнч зан

Чин эзний хөрш хөгшин нэгэн өдөр тэднийд ирлээ. Тэгээд жижигхэн чамин модон хайрцагнаас нандигнан боосон алтан хавчаар гаргаж ирэхэд нь ихэд гайхаж гэнэ. Тэднийх угаас боломжийн айл. Ганц хүү нь зах дээр ногооны хэд хэдэн лангуутай учир идэх хоол өмсөх хувцсаар дутахгүй, хөгшин өөрөө үл хөдлөх хөрөнгөтэй гээд ломбардын хаалга татаад явахаар айл биш.

“Үүнийгээ би гэртээ хадгалж чадашгүй нь. Чи л надад тус бол” гэхэд Чин эзэн банкинд очиж үнэт зүйл хадгалах хайрцаг аваад хадгалвал арай хямд тусна даа гэсэн шүү юм бодсоноо учрыг нь асуухгүй байж чадсангүй.
“Бэр минь их хэцүү, түүний гарт орвол дууслаа л гэсэн үг. Энэ миний хадам ээжийн дурсгал. Түүнд бас эхээс нь өвлөн ирсэн юм гэнэ билээ. Чи үүнийг хэзээ ч миний хүү бэр хоёрт өгч болохгүй шүү!” гээд ихэд нандигнан харснаа, тун арга барсан байдалтай түүнээс дахин дахин гуйлаа. Бэр нь хүний юм хулгай хийхээр хүн биш гэдгийг олон жил айл хөрш явсан хүний хувьд мэдэх учир цааш нь асууж зүрхэлсэнгүй багахан мөнгөөр үнэлээд хөгшнийг гаргажээ.

Хэдэн сар өнгөрлөө, хөгшин өнөө алтан зүүлтээ дурсаж ирсэнгүй. Аюулгүй газар хадгалуулсан болохоор санаа амар яваа биз гэж бодож явтал нэгэн явдал тохиолдлоо.
Хөгшний бие доройтож эмнэлэгт хүргэгдсэн гэж сонсогдоод удаагүй байтал хүү нь Чин эзнийд ирж алтан хавчаарыг буцаан авахаар болсноо дуулган мөнгөө тоолж эхлэв. Хөгшний захисан үг санаанд нь орж “Өгөхгүй” гэлээ. Хүү нь учир байдлыг хэлж, баримтыг сарвайн хэсэг зогсоод, сүүлдээ бүр уурлаж, харааж, загнаж эхэллээ. Эцэст нь “Мөнгөнөөс болж юу ч хийхээс буцахгүй болсон амьтан” гэж хэлчихээд хаалга саваад гараад явчихав.

Маргааш нь дахиад л ирлээ. Энэ удаа бүр эхнэрээ дагуулж иржээ. Загнаж, хашхирч, үгүй ер элдвээр хэлж байгаад аргаа барахдаа цагдаа хүртэл дуудав. Чин эзэн гүрийгээд л байлаа. “Ээж чинь захисан юм. Өгөхгүй ээ” гэхэд цагдаа нар юу ч хийж чадсангүй, бүгд гараад явлаа.

Орой болсон хойно хаахын хэрд хөгшний хүү ганцаараа дахиад л ороод ирэв. Энэ удаад харин ааш нь зөөлөрч, аажуу тайван яриагаа эхлэв. Чин эзэн түүнд цай аягалж өгөөд “Ээж чинь хэлэхдээ “Энэ хавчаарыг өөрийн биеэр ирж авна, хүү бэр хоёрт өгч болохгүй” гэж аминчлан захиад байсан. Юуны учир тэгснээ ч надад ярьсан” гэж учирлахад “Эхнэртэйгээ гэрлэх тухайгаа анх хэлэхэд ээж минь их л дургүй байлаа. Надад тохирохгүй хүн гэж боддогоо бид хоёрын нүүрэн дээр шууд л хэлсэн. Энэ үгнээс нь болж эхнэр маань ээжид дургүй болж, ээж энэ хоёр бие биенээ үзэхгүй болсон юм. Эдний дунд би 20 жил зовж байна” гэж түүнд хамаг амьдралаа ярьлаа.

“Энэ олон жил чи эхэлж муухай үг хэлсэн ээжийгээ л буруутгаж явсан байх. Чамайг төрүүлэхээс өмнө ямархан амьдрал туулж явсныг, чамайг өсгөж өдий зэрэгтэй явах гэж хичнээн удаа халуун чулуу долоосныг төсөөлөх ч үгүй. Чи түүний амьдралын сүүлийн хэдэн жилийг л сайн санаж байгаа бол тэр чиний бүх амьдралыг алган дээрээ тавьсан мэт санаж байгаа. Эхнэр чинь чамайг магадгүй сүүлийн 20 жил л мэдэх байх. Тийм болохоор энэ хоёр тэс өөр зан араншин, тэс өөр ертөнцийг жингийн туухайн дээр зэрэгцүүлэн тавьж болохгүй. Ээжийгээ засаж чадахгүй учраас үлдсэн хэдхэн жилийг нь хэрүүл шуугиангүй өнгөрөөхийн тулд эхнэртэйгээ ярилц. Ээж чинь алтан хавчаараа харамласандаа ч биш тээж төрүүлсэн ганц хүүдээ итгэхгүй байгаа хэрэг.  Тиймээс ломбард ажиллуулж амь зуудаг намайг энэ хорвоогийн хамгийн үнэнч хүн гэж бодож байгаа шиг нь өөрийгөө бас эхнэрээ ч гэсэн түүний хувьд хамгийн итгэлт үнэнч хүмүүс гэдгийг ойлгуулах хэрэгтэй. Ээжтэйгээ нэг сайн ярилц” гэж түүнд хэлжээ.

Хэд хоногийн дараа хөгшний хүү дахин ирлээ. Гэхдээ ээжтэйгээ хамт ирсэн юм. Хөгшин “Өнөө алтан хавчаараа авъя аа. Зөндөө удаан хадгаллаа” гэж хэлээд модон хайрцагаа гаргаж ирэв. Мөнгөө төлөөд буцааж авсан хавчаараа хайрцагтаа нандигнан хийчихээд хүүгийнхээ гарт атгуулахыг хараад бүх зүйл сайн тийш эргэсэн болохыг мэджээ.

Итгэл

Ломбардын эзний хөрш Хуи гуайн хүү үе үе тамхи татлаа, зодоон хийлээ гэж аавынхаа чихийг халууцуулна. Хөөрхий эцэг нь ам бүлээ тэжээх гэж өдөржин ажиллаж, хүүхдүүддээ ч олигтой хэдэн үг хэлж амжихгүй. Нэг өдөр хүүдээ жинхэнэ алганы амт үзүүлж, дуу шуугиантайхан юм боллоо. Ломбардын эзэнтэй дотно юм болохоор Хуи гуай байдаг зовлонгоо түүнд л тоочно.

Нэг өдөр Хуи гуай ломбарданд яаран орж ирээд “Чи манайд нэг ороод ирээч. Нэг юм харуулах гэсэн юм. Намайг бодвол арай олон хүнтэй уулзаж явсан чи тэрийг хараад юу болохыг нь хэлээд өгөх байх” гэлээ. Яаран орвол гартаа анфетамин татах хэрэгсэл барьчихсан зогсож байх нь тэр. Юунд хэрэглэдгийг нь сонссон даруй Хуй гуайн царай цайрч, хөшиж орхилоо. “Ганцаараа биш бусадтай хамтарч хэрэглэдэг байж таарна. Та хүүгийнхээ ажилд очиж нэг шалгана байгаа” гэж зөвлөхөөс хэтэрсэнгүй. Хүүдээ уурласан Хуй гуай загнаж нэг, зодож нэг үзлээ. “Энэ чинь тоглоом биш шүү дээ” гэж аргадаж хүртэл үзэв. “Тийм ч ноцтой биш байх гэж найдаж байна. Хүүхдүүд сонирхож байгаад болих биз” гэж хэлэхийг сонсоход хүүдээ итгэх итгэл алдраагүй бололтой.

Хоёр жилийн дараа Хуй гуай гүйхээрээ шахам орж ирээд “Хүү маань цагдаад баригдсан гэнэ. Та надтай хамт яваач, таньж мэдэх хүн байна уу?” гэх нь тэр. Санаа зовсон тэд ломбардын газрыг даруй хааж дүүргийн хэлтэст очлоо. Цагдаагийн газар хар тамхи хэрэглэсэн гэсэн хэсэг залуусын дунд хүү нь харагдана. Ломбардын эзэн таниж мэдэх найз цагдаа нараа гуйж гуйж хүүг нь авч гарчээ.

Гэвч энэ байдал удалгүй дахиад л давтагдлаа. Хөршийнхөө цөхрөнгөө барсан царайг харах тусам сэтгэл өвдөх ч чадах бүхнээ хийгээд ч энэ хүүг засаж авч чадах үгүйгээ мэдэхгүй. Өөрийн хүү байсан бол түүний л адил яахаа мэдэхгүй байх байсан даа гэж бодно. Удалгүй Хуй гуайн бие муудаж, энэ хорвоог орхин одлоо.

Гэвч хүү нь засарсангүй. Хар тамхиа татахын тулд гэрээсээ хулгай хийж, худал хэлж, айлгаж, сүрдүүлж, хажууд нь хүн тэсэхийг аргагүй болж ирэхэд тэр хавьд түүнийг тоох хүнгүй боллоо. Ломбарданд ч үе үе ирнэ. Худал хэлж мөнгө авах гэхэд түүнийг загнаад гаргах ч араас нь сэтгэл өвдөнө. Тэднийхний амьдрал нүдэн дээр яаж сүйрч байгааг харахад бүр ч хэцүү.

Гурван сар өнгөрсний дараа хөршийн хүү дахиад л тэдний хаалгыг татлаа. “Чин ах аа, Би Тайпэйгаас явахаар шийдлээ. Тайдонгд нэг эмчилгээний сайн газар байдаг гэж сонслоо.” гэхэд үнэн байгаасай гэж бодов. “Надад эмчилгээний зардал хэрэгтэй байна. Барьцаанд тавих юм олдсонгүй” гээд нэг хуучин хүлээн авагч, өдрийн тэмдэглэлийн дэвтэр, бас нөгөө хар тамхи татдаг юмаа барьчихсан зогсож байгаа харагдав. Ээжээс нь бусад нь түүнийг тоохоо больсон, хурдан үхээсэй л гэж боддог болсон гэж ярив.

Тэднийхээр орж гарах хар тамхичид, мөрийтэй тоглоомчдыг хараад л мэддэг болсон ломбардны эзэн түүний энэ яриа итгэхэд бэрх байсан ч хөрш найзаа бодоод түүний хүүд үгүй гэж хэлж чадсангүй, баримт гаргаж бичлээ. Авчирсан эд зүйл нь үнэ хүрэх зүйл биш байсан ч түүнийг сайхан амьдраасай, өөд болсон аавыгаа тайван амраагаасай гэж чин сэтгэлээсээ хүссэндээ гуйсан мөнгийг нь өглөө. Хаалгаар гарч одохыг нь харахдаа түүнийг дахин ирэх үгүйг хэлж мэдэхгүй байсан юм.

Хөршийн хүү тэр хавиар хэдэн жил үзэгдсэнгүй. Өнөө хүлээн авагч, тэмдэглэлийн дэвтэр хоёрыг ч нэг буландаа хийгээд мартаж орхижээ. Хар тамхи хэрэглэсэн хүн, тэр тусмаа хэт донтсон түүн шиг хүүхэд засарна гэж тун ховор. Өдий олон жил өдөр бүр янз янзын хүнтэй уулзаж явахад бишгүй л зүйлийг үзлээ. Тэр хорыг хэрэглэх гэснээс өөр зүйл толгойд нь орохоо больсон тэр цагт амьдралд итгэх итгэлгүй болж, өөрийг нь гэсэн бусдын сэтгэлийг юман чинээ бодохгүй.

Дахиад хэдэн жил өнгөрсний дараа нэгэн өдөр Хуй найзын хүү ломбардын эзнийд ирлээ. Түүний урд нас намба суусан сайхан залуу, даруухан хөдөөний бүсгүй, хөөрхөн хүү гурав зогсож байв. Тэднийг хараад баярлахын дээдээр баярлаж “Хөөрхий найз минь одоо л нэг санаа амарсан даа” гэж бодож, нулимсаа барьж чадсангүй.

Чин Силин "Ломбардны 29 баримт"

Тайпэй хотын номын их дэлгүүрт ийм явдал боллоо. Би хэдэн ном сонгочихоод бэстсэллэр хэсгээр эргэлдэж байгаад тэнд ажиллаж байсан залууг дуудаж англиар ингэж асуулаа.

-       Энэ хэн гэдэг хүний зохиол вэ?

-       Чин Силин.

-       Олон бүтээл бий юу?

-       ….

-       Сонирхолтой юу?

-       Сонирхолтой л байх.

-       Чи уншаагүй юу?

-       Би уншдаггүй.

-       Яагаад?

-       …       (Станцаа авсанаа Хятадаар “Алив намайг хурдан дууддаа, энд нэг сонин гадаад хүн олон юм асуугаад байна!”)

Би номыг эргүүлж тойруулж үзэж байгаад Хятадаар

- Сонин хүн нь энэ номыг авмаар байна. Шинийг олоод өгөөч…

Ингэж би энэ номыг сонгосон юм хэ хэ.

Эд зүйлээ ломбарданд тавьж үзээгүй хүн ховор байх. Хүний амьдралд юу эс тохиолдох билээ. Бэлэн мөнгө хэрэгтэй үед өөрт байх үнэ хүрэх зүйлээ бариад муу нэртэй, луу данстай “Барьцаалан зээлдүүлэх газар”-луу л явдаг шүү дээ. Үнэтэй эд зүйлийг минь тал үнээр нь үнэллээ гээд тэдэнд жаахан янзгүй. Өнөө юмаа төлж авч чадаагүй бол харамссандаа тэднийг бас буруутгана. Харин хүний эд зүйлийг барьцаанд аваад мөнгө өгдөг тэр хүний нүдээр энэ амьдралыг харах боломжийг Тайванийн зохиолч надад өглөө. Уг нь энэ хүн зохиолч биш юм билээ. Насаараа ломбард ажиллуулсан эр. Одоо  ч гэсэн ажиллуулсаар байгаа.

Барьцаалан зээлдүүлсэн баримт бүрийн цаана нэгэн түүх оршино. Сайхан түүх ховор ч асуудал тулгарсан хүнд түүний зээлдүүлсэн мөнгөний цаана орших түүхийг сайн тийш нь эргүүлсэн нь бас олон. Алтан ээмэг бөгжнөөсөө эхлээд, цахилгаан хэрэгсэл, төгөлдөр хуур, насаараа бичсэн үзэг, бүр бэлэн мөнгө хүртэл барьцаална.

Нэг өдөр ломбарданд алтан бугуйвчаа тавих гэж настай нэгэн эмэгтэй ирлээ. Дээд үнээр нь үнэлээд ч эмэгтэйн хүссэн мөнгөний хэмжээнд хүрсэнгүй бололтой уртаар санаа алдахыг хараад түүнийг дотогш оруулж цайгаар дайлангаа учир байдлыг асуулаа. Үйлдвэрт нь ажилладаг ядарсан нэг бүсгүй хамт ажилладаг нэгэн залуутай хайр сэтгэлийн холбоотой болоод удаагүй гэнэ. Залуус нь гэр бүл болж тогтвортой ажиллаж, бусдадаа үлгэр дуурайлал болж, аз жаргалтай сайхан амьдрахыг нь харахыг хүсэхгүй ямар дарга байхав. Гэвчиг өнөө охиныг эртний уламжлалаар хар нялхад нь айлын бэр болгоод аваачаад өгчихөж. Насаараа тэднийд зарц хийж байгаад нас биенд хүрэхдээ хүүтэй нь нэг гэрт орох буюу үргэлжлүүлэн зарцлагдах учир өөр хүнтэй суух нь битгий хэл ойр байж ч болохгүй гэнэ. Охин зориг гарган “эзэндээ” үнэнээ хэлтэл ихээ хэмжээний мөнгө нэхсэн нь үйлдвэрийн даргыг ийнхүү бугуйвчаа бариад мөнгө зээлэхэд хүргэжээ. Ломбардын эзний сэтгэл ч бас хөдөлж яаж туслах аргаа олж ядна. Шууд май гээд байдаг мөнгөө өгчихөөр хэцүү. Тэгээд үйлдвэрийн бусад ажилчдыг үнэ хүрэх зүйл юу байна бүгдийг түр хугацаагаар тавьж болно гэж хэлжээ. Ажилчид байдаг бүхнээ авчирч тавьлаа. Удам дамжиж ирсэн бөгж, уламжлалат хувцасны алтан чимэглэл, өрөөсөн ээмэг зэргийг авчирч, ломбардын эзэн ч түүнийг нь бусдаар хамаагүй дээгүүр үнэлж, зарим үнэд хүрэхгүй зүйлийг нь худал үнэлж, өнөө “эзний” мөнгийг төлж залуусыг гэрлүүлжээ. 5 сарын дараа үйлдвэрийнхээ байранд цайллага хийж, хосод сайн сайхныг ерөөхдөө ломбардны эзнийг ч бас урьсан юм гэнэ лээ.

Ямар ч цаг үед амьдарч байсан халуун сэтгэлээр бие биедээ туслана гэдэг сайхан. Хэн нэгний хувьд тэр хүн хэн ч биш байж болох өөр хэн нэгний сэтгэлд хамгийн үнэтэй тэр хүн нь байж болно. Өөрийгөө хэсэгхэн зуур түүний оронд тавиад бодоход л тэр хүний зовлонгийн өчүүхэн хэсгээс ч болов ойлгоно. Асуудал үгүй амьдрал гэж үгүй, бусдад тусалсан тэр сэтгэл хэзээ нэгэн цагт эргэн ирж, хэцүү цагт таныг босоход халуун сэтгэлээр туслах болно.

Ийм сайхан итгэл хайрласан, урам өгсөн түүхүүдийг орой бүр уншиж байна даа.

“Нэг жил” роман /Тэмдэглэл/

“Мөнгөгүйн зовлон бол түр зуурынх, мэдлэггүйн зовлон бол үүрдийнх. Хүнийг ирээдүйд ямар амьдрал хүлээж байгааг таах аргагүй ч таахын аргагүй амьдралаа хүн өөрөө зохиодог...” гэж сэтгүүлч Золжаргал энэхүү номын дүгнэлтэд бичжээ. Зохиолын гол дүр Бадрал нь ядуу зүдүү амьдралтай гэрийнхнээ тэжээх гэж хар бор ямар л ажил олдсоноо хийж явсаар нэг л өдөр сурч мэдэх их хүсэлдээ автан Бээжинд сурахаар зорьдог. “А” ч гүй очсон тэрбээр олон янзын хүмүүстэй учрахдаа буруугаас холдон, зөв рүү тэмүүлж, цагийг ашиглан завгүй явсаар, нэг жилийн хугацаанд сурлага хичээлдээ шамдахын зэрэгцээ ажил хийн орлого олж, спортоор хичээллэн амжилт гаргана.

Түүний сурдаг сургуульд монгол оюутнууд нилээд сурна. Мөнхөө, Болдоо, Сансар гэх өсвөр насны 3 хүү сурах нэрийдлээр ирчхээд эцэг эхийн мөнгөөр зугаа цэнгэл хийн эцэстээ тэд буруу хүмүүстэй нийлж хэрэгт холбогдоно. Хаа хол Филлипинээс зөөх хар тамхины наймаа эрхлэгчдийн гар хөл болж яваад харь орны шоронд бүх насаараа хорих ял сонсох Мөнхөөгийн төлөө харамсаад баршгүй.

Уг зохиолд Бээжингийн баар савуудаар биеэ үнэлэх Монгол охидын гинжин цуваа үүссэн гэлтэй гэмт явдлуудын талаар ч мөн дэлгэрүүлэн харуулжээ. Гэнэн болчимгүй, ядуу зүдүүгийн харгайгаар мөнгөний төлөө яахаас ч буцахаа больж биеэ үнэлэн, дээрэм тонуул хийж, гэмт хэрэг үйлдэн тэр ч бүү хэл биесээ алж талах Монгол залуус юутай эмгэнэлтэй вэ!

Уншигч би өөрөө Шанхайд сургууль төгссөн болохоор номонд гарах сургуулийн амьдралыг төсөөлөхөд сэтгэлд ойрхон санагдаж дурсамж юу минь сэргэх шиг. “Өмхий хужаа нар” гэж манайхан өөд уруугүй зүхэх олон хятадууд дотор чиний л төлөө гэж сэтгэл гарган зүтгэх жирийн хүн байдагийг харуулсан нэгэн дүр бол Бадралын дугуйн спортын багш Ли юм. Тийм ээ, би ч бас маш олон Ли, Чое нартай танилцаж нөхөрлөж байсан бөгөөд тэдний зарим нь одоо ч харилцаа холбоотой хэвээр.

Сургуулийнхаа анхны Монгол оюутнуудын нэг би бээр шинээр ирэх нутаг нэгтнүүддээ тусалж дэмжихийг хичээсээр ирсэн ч төгсөх курст орох жилдээ мэргэжлээрээ ажил хийн завгүй болсон бөгөөд тэр бүр нутгийн дүү нараа нэг бүрчлэн таних аргагүй болж билээ. Хичээл эхэлдэг тэр нэгэн намар шинэ шинэ хүүхдүүд нэмэгдэн ирэх үест хоёр гурван шавилхан хөвгүүд цээжин биеэ ил гарган таахалзан алхаж хажуугаар өнгөрөхийг нь ажихнээ Чингис хааны үр сад гэдгийг нь төвөггүйхэн мэдэж болохоор байсан сан. “Нэг үхрийн эвэр доргивол мянган үхрийн эвэр доргино” гэдэг, энэ үгийг санагдуулсан ч гэмээр юм уу нэгэн таагүй явдал болж билээ. Танилцаж ч амжаагүй байсан нутгийн хоёр охиныг танил нөхөд нь байн байн суравч сураггүй болоод удсан охид маань хулгайн хэргээр баривчлагдсан байсан юм.

Ээ дээ оюутан залуучууд минь, ирсэн зорилгынхоо төлөө л зүтгээрэй. Хатуу чанд хууль цаазтай оронд хальтхан гишгэхэд л буруудна шүү, хожим харамсаад ч барахгүй юм болох вий гэж хойч үеийнхэндээ захиж хэлмээр санагдана. Үр хүүхэдтэй хүн бүр тэдэндээ үргэлж сайн сайхныг ерөөдөг ч “хүн” болгож хүмүүжүүлэх хариуцлагаа л үл тоомсорлож бүү мартаарай. Бяцхан хүү, охин нь бие нас гүйцээд ирэх үест болж бүтэж буй мэт санагдах хэдий ч болчимгүй зүйлд автах вий тэд маань.

Хүн болгон анхаарах ёстой чухал сэдвийг хөндсөн, бодит амьдралын нэгэн хэсгийг өгүүлэх “Нэг жил” романы зохиолч Н.Энхсайхан найзынхаа бичлэгийн чадварыг дахин биширмой.

by Suna Khada ‪

Ширэнгэн ойн аялал буюу Алтантуяагаа өмөөрсөн Монгол

Амай “Монгол Бадарчин” номонд өгүүлсэнчлэн аялалд гарахдаа ачаа болохоор хэрэгтэй хэрэггүй зүйл авч явахаас татгалзсан ч үүргэвч минь яаж ийж байгаад л дүүрчихэв. Надад энэ удаагийн аяллын нээлт болоод хаалт, хэн хэний баг оролцох нь огтхон ч сонин биш, харин тэр ширэнгэн ойгоор явах нь туйлын сонирхолтой байсан тул урьд шөнө нойр хүрсэнгүй. Нойр муутай хүн яахав дээ, автобусанд ороод л унтчихлаа.

Борооны улирал эхэлсэн тул үүлэрхэг. “We run together, drunk together” гэж хүмүүсийн цамцны ард бичсэн байсныг гарааны газар ирээд өрөөстэй олон шар айргийг харахдаа л сая ойлголоо. За тэгвэл нэлээн халаалттай хүмүүс ширэнгэн ойгоор явах нь дээ…

Гараанаас гарахдаа хүмүүс бие биеэ “бушуу яв” гэсэн шиг түлхэн, зарим нэг овсгоотой нь өөр зам сонгон бие биенийхээ урд гарцгаана. Заасан замаар явалгүй төөрвөл барын хоол болж мэдэх учир бидний хэдэн нөхөд бие биенээ бараадна. Уулнаас хэсэг уруудаж яваад өтгөн шигүү модон дунд орж ирэв. Газар чийгтэй, зарим хэсэгтээ шавхайтай учир гутал ч авах юмгүй болж эхлэх нь тэр. Уул өөд өгсөж эхлэхэд зарим эгц өндөр хэсэгт нь эвгүйхэн гишгэвэл хальтарч мэдэхээр. Энэ л үед нөгөө муу үүргэвчээ ад үзэж эхэллээ дээ. Гэвч яаж ч бодсон гялгар уутанд хийсэн хуурай хувцас, хоёр савтай ус хэрэгтэйгээс хойш гүрийгээд л байхаас. Уулын мод зарим хэсэгтээ сийрэг зарим хэсэгтээ алхахын аргагүй шигүү. Эргэн тойрноо тухтайхан харсан шигээ явмаар ч хамт яваа нөхдөөсөө холдчих болохоор салхинд туугдсан юм шиг л зөвхөн урагшаа л яарцгаана. Энд тэнд тас няс хийх чимээ гарч, хэн нэгний хальтарч унаж байгаа нь сонсогдов. 9 км замыг энэ янзаараа хичнээн удаан туулахыг (шигүү модтой газар дэндүү удаан алхаад байгаа мэт санагдаад байлаа) мэдэхгүй ч нэлээд ядарсныг бодвол бараг тал замаа туулчихсан ч юм шиг. Манай багийн зургаан хүн бие биенээсээ тасарч эхэллээ.

Бусдын араас чимээгүй даган явж байсан надаас Малайзын Хятад хоёр хүн ингэж асуулаа.“Хаанаас ирсэн?  Аль багийнх вэ?”  Эхний асуултанд нь хариултал нөгөө хоёр хүн бие бие рүүгээ харснаа “Чи Алтантуяаг мэдэх үү?” гэв. Яг энэ асуултанд би өглөө автобусанд, өдөр хоолны үеэр бас хариулсан учир дахиад давтахыг хүссэнгүй, дээр нь нэлээд амьсгаадаж байлаа. Тэр хоёр намайг Хятад хэл ойлгодоггүй гэж санасан бололтой. Араас хэлсэн хэдэн үг нь яс хавталзуулах шиг болж, бушуухан тэднийг хол орхиж явахын түүс болсон би нөгөө гутал хальтрах энэ тэрийг тоосонгүй урагшаа ухаангүй зүтгэж эхэллээ.

Би хаана ч Монголынхоо тухай ярихдаа ам бардам байдаг. Өвгөд дээдсийн минь үлдээсэн уудам сайхан тал нутаг, хүн зоныхоо ууужуу сайхан сэтгэлийг хаана нь бахдан ярих дуртай. Нэг Монгол хүн алдаа л биз, өчнөөн олон хүн хаа сайгүй алдаж л байдаг шүү дээ гэж бодохын үед болгоомжгүй гишгэсэнээсээ болж уулын уруу шаварлуу хавьтраад орчихлоо. Өмд халтартаж, гар жаахан шалбарсныг эс тооцвол би харин ч олон хүний урд орчих шиг боллоо.  Ашгүй шигүү ойгоос гарахад би нөгөө хүмүүсийн барааг ч харахааргүй болжээ.

Нэгэн Монгол ээж хүний нутагт эндэж, нэгэн сайхан гэр бүл охиноо алдсан нь ширгэн ойд алхаж буй хүмүүсийн ярианы сэдэв болсонд би буруутай ч юм шиг. Амийг нь бүрэлгэсэн хоёр эрэгтэйг нотлох баримт байхгүй хэмээн саяхан суллаж, нэгнийнх нь сүйт хүүхэн баярлаж байгаагаа нууж чадалгүй ярилцлага өгч байхыг зурагтаар харсан. Гээд яалтай билээ, өөрийгөө Япон гэх үү? Солонгос гэх үү? Үгүй ээ би Монгол. Монголыг минь хөөрхий нэгэн эмэгтэйн золгүй явдлаар төсөөлөн дүгнэдэг тэдэнд би Монголыг арай өөрөөр харуулах юмсан гэж бодно. Түүхэндээ Олимпийн аваргатай байж үзээгүй Малайз улсын дэргэд бид хүчтэй. Дэлхийн талыг эзэлж явсан Чингис хааны минь тухай мэдэх биз энэ хүмүүс. Гэвч яагаад жирийн нэгэн таксины жолооч хүртэл тэр эмэгтэйн тухай асуудаг юм бэ? Англи хүн гэсэн бол надтай хөл бөмбөгийн алдарт багуудын тухай ярилцах байсан байх. Солонгос хүн гэсэн бол KPOP, савангийн дуурийн тухай асуух байх. Мексик хүн гэсэн бол алдарт хар тамхины наймааны талаар бус сайхан хүүхэн, сайхан хоолыг нь ярих байсан байх.  Нэг үхрийн эвэр доргивол мянган үхрийн эвэр доргидог гэж үнэн юм даа. Гэсэн ч хэн нь зөв хэнийх нь бурууг сайн мэдэхгүй ч өөрийн л юм хойно Монголоо л өмөөрнө. Бидэнд "Монгол хүн" гээд харуулах зүйл одоо эдэнд байхгүй гэж үү? Байж л таарна. Хаа байсан тив дамжаад яваад ирсэн ясаа олоод ирдэг хэр нь ганц иргэнийнхээ хойноос бид юу хийж чадлаа. Хөөрхий муу эцэг нь л хөл хүрэх газраа хүртэл яваад барахгүй байдаг. Энэ удаад чадаагүй юм бол дараагийн удаад залуус минь хүний нутагт биеэ бодож, зорьсон үйлээ зоригтой бүтээж эх орныхоо нэрийг гаргах л үлдэж. Төр засаг ч энэ тал дээр анхааран үзэж олон төрлийн соёлын арга хэмжээ, эх орноо сайн талаар сурталчилах арга хэмжээ олныг зохиогоосой.

Ингэж бодсоор явтал багийн маань хоёр эмэгтэй намайг гүйцэж ирлээ. Өгсүүр газар, гол ус таарсан үед бие биенээ түшиж явах нь зайлшгүй хэрэгтэй учир нөгөө хоёроо шамдуулан тэдний (нөгөө хоёр хүний) багийнхны урд гарах нь миний зорилго боллоо. Уулнаас бууж эхлэхэд гишгэхэд ч хэцүү боллоо. Яг л мөсөн дээр явж байгаа мэт шавхайнд хальтарч, хаа тааралдсан модноос зуурахдаа өргөсөнд бас гараа хатгана.

Тэнгэр дуугарч эхэллээ. Уулнаас арайхийн буусан биднийг төмөр зам даган алхаж эхлэхэд халуун орны ширүүн бороо хайр найргүй асгав. Ёстой нөгөө хувингаар цутгана гэдэг л болж байлаа. Ой дотор бол ингэж айхтар норохгүй байсан биз. Гэсэн ч сонголт үгүй учир сүүлийн 30 минутыг бороонд норон туулахаас өөр аргагүй. Нөгөө хувцасны шавар шавхайг ширүүн бороо харин сайхан угаагаад өгчихөв. Гүйхээрээ шахам явсаар  барианд орлоо.

Хуурай хувцсаа өмсөөд, хүйтэн шар айраг залгилж зогсоход нөгөө хоёр хүн машины тэвшин дээр суугаад барианы газар ирлээ. Над руу харж эрхий хуруугаа гозойлгоход нь би хариу болгон инээмсэглэснээс өөр зүйл хэлсэнгүй.

2013.09 Куала Лампур хот

Б.Сосорбарам "Атрынхан"

Өнөөгийн Монгол залуус дэндүү залхуу болжээ гэж нэг хэсэг нь ярьдаг бол нөгөө хэсэг нь ажил олдохгүй, шаардлага өндөр байна аа гэж гомдоллоно. Дээд боловсрол эзэмшсэн хэр нь өөрийг нь үнэлэх хангалттай ажил энэ нийгэмд алга гэж гудамжаар лааз өшиглөх харчууд хүүхнүүд гутарна. Хар залуудаа ажил хийж сурахгүй юм бол хэзээ сурах хүүхэд вэ гэж хөгшчүүл харин халаглана.

80-аад оны бүтээл, соц үнэртэй ном гэж битгий голоорой. “Атрынхан” номын хэсэг бүрийн гол баатрууд хөдөлмөрч залуус. Ажлыг бол жинхэнэ яралзуулна даа. Хэдийгээр цаг үе өөр, ажилчин малчин хүмүүст оногдуулсан бүтээмжийн хэмжээ хязгаар байсан хэдий ч хүн чанар ханхалсан шижигнэсэн залуус бэрхшээл зовлон үл ажран хэрхэн зүтгэж байгааг өгүүлнэ. Нэгдлийн хэдэн малыг туун холын замд гарсан залуу гэр бүл, атар газар хадлангийн ажилд туслах гэж ирсэн Тарваа, Тарвий, Нүрэн гурав, Орхоны хөвөөнд нэгдлийн ажилд тус дэм болох гэж алс нутгаас ирсэн залуу хос гээд дүр бүрээс ахмад хүнээ хүндлэх сэтгэл, алив ажлыг чин сэтгэлээсээ, бүр үнэн сэтгэлээсээ хийж байгаа нь харагдана. Тэнд элдэв зөрчил, атаа хорсол, хүчирхийлэл, учир нь олдохгүй тэмцэл, гуниг харуусал алга. Зүгээр л ямар ч ажлыг чин сэтгэлээсээ хийвэл чамайг хэзээд амжилт хүлээж байдаг гэсэн гол санааг “Атрынхан” зохиолд багтсан хэдэн өгүүллэгүүд хэлжээ.

Залуус бидэнд бусадтай харьцуулахад ажил хийж сайхан амьдрах боломж асар их. Би гадны олон орноор тэнэж, олон ч хүнтэй уулзаж явлаа. Тэгэх бүртээ би “Бид ямар азтай хүмүүс вэ? Өдөр бүр хамгийн чанартай хоолыг (махыг) идэж, хөдөө талдаа салхи татуулан давхиж, хэнд ч цүнхээ шалгуулж, буу шийдэм болохгүй, ёстой чадаж л байвал хүссэн ажлаа хийж, 8 ч байна уу хэд ч байна хувийнхаа зээлийг авч тэдний мөрөөдөөд ч чадахгүй орон сууц гэгчид амьдарч, залуус нь хямдхан ч хамаагүй машинаа унаж жаргаж байна аа. Цаг агаар, амьдрах орчин биднийг ийм хатуужилтай болгосон байх.” гэж боддог юм шүү. Манай Монгол залуус шартай юм гээч, хүнээс илүү л явах гэж үзнэ үү гэхээс дор орж бол чадахгүй…

 Филиппин орноор хэдэн удаа явсаны дараа мөнхийн зунаараа бас үйлдвэржилт, технологийн дэвшил, байгалийн баялаг гээд бүх л зүйлээрээ биднээс илүү байна уу гэхээс дутах зүйлгүй хэр нь яагаад хэдэн арван саяараа ядуу байна? Авилга хээл хахууль хэрээс хэтэрч, мөнгөтэй л бол жинхэнэ юу ч хийж болох газар шиг. Ерөөс Монголын жаахан залхуураад, архи ууж гадуур тэнэж, аав ээжээрээ тэжээлгээд байгаа залуусыг Манилад очоод үз гэж хэлмээр.
Манилагийн гудамжаар нааш цааш хөлхөх хүмүүс, галзуу хулгана мэт сүлжилдэх машин тэрэг, газар дэвссэн цаасан дээр хэвтэх хижээл насны эрчүүд, жимс зарж хөлсөө арчих эмэгтэй, хөөцөлдөн гүйлдэх хөл нүцгэн хүүхдүүдийг харж явахдаа бушуухан л гэртээ харимаар санагдсан. Сайхан амьдрал хаана байна гэвэл Монголд л байна. Хамгийн гоё нь бидэнд Монголоо бүр ч сайхан болгох гэсэн сэтгэл байна.

Хятадад уншихыг хориглодог ном

Оюутан байхад Тү гэж тавь гаран насны чанга дуутай эмэгтэй бидэнд багшилдаг байлаа. Өөрийгөө жинхэнэ Тайвань хүн гэх боловч Хятадаас ирсэн цагаачдын Тайваньд төрсөн  хүүхэд гэж тодотгоно. Сурах бичгээс гадуур янз бүрийн даалгавар өгч, заримдаа бүр санаанд оромгүй сонин хүмүүс хичээлд дагуулж ирж бидэнтэй ярилцуулдагсан.

Тэр нэг улирлын сүүл хэсэгт, сурах бичгийн хамгийн арын бүлэгт “1949 он” гэсэн гарчигтай томоохон сэдэв үлдээд байсан юм. Тэр өдөр багш урьдынхаасаа нэг л гунигтай харагдана. Нүүрээ ч будаагүй болохыг нь анзаарсан юм. Хонх дуугарахад бид сурах бичгээ нээгээд багшийг ярьж эхлэхийг хүлээн хэсэг чимээгүй суулаа. Багш цонхоор харж зогссоноо нэг их уртаар санаа алдаад ингэж ярьсан юм.

Тү багшийн ээж нь язгууртан гаралтай сайхан бүсгүй байжээ. Хятад нутагт ховорхонд тооцогдох бүжигчин, тэр тусмаа сонгодог урлаг ихээхэн сонирхдог зэгзгэр цагаан хүүхэн байсан гэдэг. Харин театрынхаа хар бор ажил хийдэг ядуу залууд сэтгэл алдсан болохоор аавынхаа гэрээс хөөгдөж явсан гэдэг. Хувь заяа тэднийг удаан жаргаасангүй. Нөхрийг нь цэрэгт татаж (үнэндээ аль талд нь зүтгэхээр явсныг нь ч мэдэж чадаагүй гэдэг), бүсгүй аавындаа очихоос өөр замгүй болжээ. Дайн дажин улам даамжирч, өлсгөлөн ядуурал газар авахад залуу бүсгүй эцэг эхийн хамт усан онгоцонд сууж Тайвань гэх арал дээр ирсэн 2 сая Хятад хүний нэг болсон гэдэг. Харин Тайваньд ирсний дараа эцэг нь түүнийг цэргийн хүнтэй хүчээр суулгаж, ганц охинтой болсон нь Тү багш.

Ядуу зүдүү амьдралыг тэр цагаас хойш үзээгүй ч эх нутагтаа үлдсэн хайртай залуугаа бодоогүй өдөр, зүүдлээгүй шөнө байгаагүй гэдэг. 40-өөд жил дараа буюу 1989 онд Тайванийн Хятадуудыг эх газарт зорчихыг зөвшөөрөх тэр үед сэтгэлийнхээ мухарт тээх тэр гунигаа тайлах гэж нутгийн зүг яарсан гэнэ. Энэ үед цэргийн нөхөр нь ч өөд болоод удаагүй байжээ. Тү багшийг дагуулаад Чанчунд очиж хайртай залуугаа хайж, эцэж цуцахыг умартан хэдэн өдөр хэдэн шөнө болжэ. Тэгээд арайхийн ганц хүүгийнх нь сургийг сонсоод олж уулзсан гэдэг.

Багш маань ээжийгээ ихээ өрөвддөг байсан тухайгаа, эмээ өвөө нь багшийг чихэр бурманд умбуулж өсгөсөн ч ээжтэй нь яг нь хүний хүн шиг харьцдаг байсны учрыг хожим ойлгосон гэж ярихдаа нулимсаа арчиж байсан юм. 

Энэ ном яг л багшийн ээжийн адил хувь заяатай хүмүүсийн түүхийн цуглуулга. Зохиогч эмэгтэй Лүн Интай үүнийг бичихийг тулд 10 жил судалж 400 хоног Хятадаар хэрэн тэнэсэн гэдэг. 2009 онд гарсан даруйдаа асар их шуугиан тарьж, БНХАУ-д борлуулахыг хориглосон номын жагсаалтыг одоо ч гэсэн тэргүүлсээр. Эдгээр түүхүүд бол Чан Кай Шэкийн тухай биш, Гуоминданын тухай бол бүр биш. Энэ амьдралын нугачаанд, зовлон зүдгүүрт ялагдагсдын тухай, жирийн нэгэн залуугийн, бүсгүйн, гэр бүлийн, хүүхдүүдийн тухай түүх. Олон жилийн турш ярьж болдоггүй байсан тэр дурсамжууд, дайн дажины үед өлсөж үхсэн хэдэн зуун мянган иргэдийн ахан дүүс, амраг садан нь хаашаа явааг нь мэдэхгүй усан онгоцонд сууж Тайвань гэдэг аралд хөл тавьсан тухай хууч ярианууд юм.

“Хэний буруу, хэний зөв байсан гэдгийг шүүж, яллах гэсэнгүй. Зөвхөн залуу хойч үедээ үнэн түүхийг өгүүлэхийг хүслээ” гэж Лүн Интай хэлсэн байдаг. Зөвхөн Тайваньд, Хонгконгд хүлээн зөвшөөрөөд, Хятадууд уншдаггүй гэвэл бас үгүй юм билээ. Учир мэдэх Тайвань найзууд маань энэ номыг хүүхдүүдээ уншуулахгүй юм шүү гэдэг бол Хятадад амьдардаг найз нар маань аль хэдийн интернэтээр олоод уншчихсан ч байх юм билээ.

Өнөөдөр дэлхийн нөгөө талд өрнөөд байгаа эмх замбараагүй байдал, олон сая гэмгүй иргэдийн амь амьдрал хайсан их нүүдэл он цагийн хувьд нэгэн жарнаар ялгаатай хэдий ч энэ номд өгүүлэх түүхүүд давтагдаад л байна. Энх цаг хурдан ирээсэй.