"SNOW" Orhan Pamuk

Хүүхэд насны минь сайхан дурсамжийн ихэнх нь цастай холбоотой. Хашааныхаа цасыг цэвэрлэх далимаар ханатлаа тоглож авдаг асан хүүхэд нас, будран орох цастай шинэ жил гээд хөгжилтэй сайхан өвлийн цагаан өдрүүд өнөөх хөвсгөр цастай хамт. Гэтэл энэ зохиолд ЦАС бол уйтгар гуниг, ганцаардал, бүтэлгүй хайр, хуял тачаал, яруу найраг, ядуурал, хамгийн гол нь улс төрийн замбараа нь олдохгүй  ээдрээ…

12 жилийн амьдралаа Германд өнгөрөөсөн Туркийн яруу найрагч, сэтгүүлч Ка ээжийгээ өнгөрснийг сонсоод эх нутагтаа эргэн ирнэ. Ажил явдал дууссаны дараа Карс хотруу зорьжээ. Удахгүй болох сонгуулийн ажил хийгээд охид амиа хорлох явдал газар аваад байгаа тухай мэдээ бэлдэхээр ийнхүү цаг агаарын байдлыг үл харгалзан явж буй нь энэ. Гэхдээ зөвхөн дээрх асуудлууд ч бус Кагийн сэтгэлийг татсан бас нэг зүйл Карс хотод бий. Үнэндээ сүүлийн 4 жил Кагаас ямар ч шүлэг төрөөгүй юм. Герман хэл сурч чадаагүй болохоор Франкфурт хотын номын сангаас өөр очих газар үгүй. Тэнд л Тургенив, Кафка, Чехов нарын зохиолыг дахин дахин уншиж өдрийг барна. Ингэж эх нутагтаа ирж, их цасанд боогдон, сүүмгэр Карс хотын ажилгүй иргэд, өдрөөс өдөрт доройтож байгаа амьдралыг, улс төрийн тоглоом, шашны зөрчил зэргийг хөндлөнгөөс заримдаа дотроос нь мэдрэх нь түүнд нэгэн шинэ мэдрэмж байлаа. Ирсэн өдрийн нь маргаашнаас их цаснаас болж хотоос гарсан бүх зам хаагдаж Ка Карст гурван хоног саатах нь тодорхой боллоо.

“Хүн бол бурханы бүтээсэн агуу бүтээл. Амиа хорлолт гэдэг бол жинхэнэ гутамшиг” гэх хэр нь яагаад охид ар араасаа амиа хорлох болов гэдгийг торуулахаар Ка зарим хүнтэй уулзана. Охидыг толгойны алчуураа ав гэсний төлөө амиа хорложээ гэсэн дүгнэлтийг Катай уулзсан хүмүүс түүнд өгөх гэж хичээнэ. Үнэт зүйлийг нь үгүйсгэж, өдий хүртэл итгэж сүслэж ирсэн бүхнийг нь зүйд нийцэхгүй гэж харлуулах нь хэнд ч сайхан санагдахгүй. Гэвч үүний цаана улс төрийн холион бантан, эрх мэдлийн төлөөх өрсөлдөөн яваад байгаа нь илт.

Ка Карс хотод ирэх болсон нэг шалтгаан нь оюутан ахуйн дурлалт бүсгүй Ипэк байсан юм. Ипэктэй уулзах үед тэр нөхрөөсөө салсан байжээ. Ка өөрт нь боломж гарч ирлээ гэж бодох хэдий ч энэ тулаанд ялж чадах эсэх нь тодорхойгүй. Ипэкийн гоо үзэсгэлэнд автсан тэр өдөр Ка “Цас” нэртэй шүлгээ бичжээ. Үүнээс хойш энэ хотод байх гурав хоногийн хугацаандаа 4 жилд бичээгүй олон шүлэг бичиж буй тухай өгүүлнэ.

Орхан Памук зохиолдоо хэний буруу, хэний зөв гэдгийг өгүүлсэнгүй. Гэхдээ уламжлалт ёс заншил, исламын шашин хийгээд улс төр, орчин үе, барууны үзэл гээд өнөөгийн Туркийн (ном 2002 онд анх Туркт хэвлэгдсэн) дотор буцалж буй бүхнийг өгүүлэхийг зорьжээ.

Яагаад ч юм зохиолд хэрэв чи эмэгтэй хүн болж төрсөн бол шашин улс төрийн тоглоом болно уу, эр нөхөртөө хаягдана уу, эрдэм боловсрол эзэмшихгүй үлдэнэ үү падлий алга гэсэн нэг тийм агуулга яваад байх юм. Зохиолыг уншсан олон хүн дэмий зүйлд цагаа барлаа, Орхан Памук юугаараа Нобелийн шагнал хүртэх гавьяа байгуулав гэх зэргээр шүүмжилсэн байх юм. Харин би ойлгохдоо Туркийн амьдралыг дэлхий дахинд зохиолоороо дамжуулан өгүүлж, дэлхий дахины анхаарлыг энэ газар төвлөрүүлж чадсандаа гавьяа нь оргиж байгаа юм болов уу гэж бодогдсоноо нуух юун. Энэ бол ерөнхий дүгнэлт.

Харин цас бол гутрал, цасан ширхэг бол ганцаардал нулимс …  Хэдэн ч удаа унтаж, хэдэн ч удаа “Би чинь Нобелийн шагналт зохиолчийн агуу бүтээлийн уншиж байгаа шүү дээ” гэж өөрт хэлж үзэв бүү мэд. Нээх бүрт дууны дахилт шиг хөврөх өнөө хэдэн үгс. Одоо харин Өнгөрсөн жил  худалдаж авсан “My name is Red”-ийг нэг хэсэгтээ л нээж харахгүй байх.

"THE GIRL WHO SAVED THE KING OF SWEDEN" JONAS JONASSON

Улс төрийн түүхийг санаанд оромгүй хөгжилтэй аргаар илэрхийлдэг энэ зохиолчийн шинэ номыг би тэсэн ядан хүлээж байгаад олж уншсан юм. Өмнөх номондоо 20р зууны дэлхийн түүхийг (дайны түүхийг) 100 настай өвгөний амьралтай холбож хөгжилтэй өгүүлж байсан. Энэ удаа хүлээлт минь талаар болсонгүй. Инээсээр байгаад дуусгалаа…

Өмнөд Африкийн жижигхэн тосгоны жорлон цэвэрлэгч Номбэко охин математикт дурлаж, атомын бөмбөг бүтээлцэж, хожим Шведийн хааныг аварна гээд боддоо.

Бичиг үсэг тайлагдаагүй Номбэко охин жорлон цэвэрлэх ажлаасаа залхаж байсан удаагүй. Үгээгүй ядуу түүний ээж хүнд өвчнөөр өнгөрч охин ганцаараа амьдрах болов. 14 нас хүрэхэд нь олон орноор явж юм үзэж, нүд тайлсан Табо нэрт нэгэн эр түүнд уншиж бичихийг зааж өгөх боловч далд шалиг санааг нь Номбэко ойлгож байлаа. Аливааг сурах гоц гойд чадвартай охин орон орны үлгэр хийгээд Табогийн санаанаасаа зохиож ярьж буй зүйлст итгэсэн дүр эсгэж ямар хүн болохыг нь мэдэж авчээ. Урьд Пабло Нерудагийн “Хайрын хорин шүлэг болон цөхрөлийн ганц дуун” (Twenty love poems and a song of despair)-ийг Табо цээжилж боомтын 19 эмэгтэйд уншиж өгснөөр бүсгүйчүүдийг уяраах ажил амжилттай явж байтал  20 дох шүлгийг төгсгөлд “Түүнийг би хайрлаж чадахгүй нь, туйлаас үнэн гэж үүнийг л хэлнэ” гэж өөдгүй Неруда төгсгөснөөс болж  20 дох эмэгтэйг найрч чадсангүй. Үүнээс хойш удалгүй боомтынхон Табог яруу найрагч биш гэдгийг нь мэдсэн учир өөр хотруу нүүх хэрэгтэй болж Номбэкогийн амьдарч буй газарт ирсэн нь энэ байжээ. Ирэхдээ хоосон байсангүй. Атга дүүрэн алмазаараа хүссэнээрээ амьдарч болохоор байсан ч олны нүдэнд өртөлгүй амар жимэр амьдрахын тулд ядуусын хороолол бараадаж Номбэкотой танилцсан нь тэр. Бичиг үсэг тайлагдаж, хүссэн номоо уншиж чаддаг болсон тэр цагт нь Табод золгүй явдал тохиолдож гэртээ бусдын гарт амиа алдлаа. Номбэко цагдаа нарыг ирэхээс өмнө түүнийг өнгөрснийг мэдээд өнөө үлдсэн алмазуудыг авч хэргийн газраас холдон явна.

Атга алмазтай 15 настай охин төрсөн газар болох ядуусын хорооллоос явахын түүс болж. Табогийн номнуудаас дуртай ганц номоо аваад нийслэл хотруу явахаар шийдлээ. Түүний очиж үзэх хамгийн эхний газар бол Үндэсний Номын Сан байлаа.  Нийслэл хотод очиж энэ насандаа харж байгаагүй өөр ертөнц болоод өөр хүмүүсийг гайхаж яваад машинд мөргүүлэх нь тэр.

Түүнийг дайрсан согтуу инженерийн зөв болж шүүхээс Номбэко согтуу инженерийн лабориторт 7 жил ажил хийх ял авч, хувь заяа нь орвонгоороо эргэж орхилоо.

Согтуу инженер гэдэг нь Өмнөд Африкт атомын бөмбөг бүтээх томоохон ажил авсан ч ухаан хүрэхгүй шаналж яваа ганц бие эр билээ. Лабориторт Номбэко уйдсангүй. Инженерийн ажил болох нүд эрээлжлэм олон тоо томъёонууд Нобэкогийн сонирхолыг татаж эхлэв. Бас чөлөөт цаг ихтэй учир тэндэхийн номын сангийн бүх номыг уншиж дуусгав. Сүүлдээ бүр инженерийн ухаан нь хүрэхгүй олон асуудлыг хөндлөнгөөс хараад ойлгохтой болж эхлэхэд инженерт Номбэкогоос хэрэгтэй хүн үгүй. Гэсэн ч цэвэрлэгч гэсэн нэртэй түүнд 9 жил ажилласан байлаа. Инженер улсын даалгавараар 6 ширхэг атомын бөмбөг хийх ёстой байсан ч алдаа гаргаж түүнийгээ 7 болголоо. 6 ширхэгээ зохицуулсаны дараа үлдсэн нэг атомын бөмбөгөө хэрхэх тухай бодож байгаад Израйльд зарах санаа төрж нууц ажиллагаа зохион байгуулахаар болов. Номбэкод зугтах боломж олдож магад гэж бодсон нь талаар болсонгүй. Израйлийн 2 төлөөлөгч наймаа хийх гэж ирээд инженерийг нь нухаж орхиод хар бүсгүйтэй хэлэлцээр хийх боллоо. Номбэког тэд дутуу үнэлж байжээ. Инженерийн ажилд гар бие оролцож, лабориторын бүх номыг уншиж, математикийн ухаанд гаршсан түүнийг Израйлийн төлөөлөгчид барсангүй. Номбэко атомын бөмбөгтэйгөө хамт Швед улсад ирж, Израйлийн төлөөлөгчид хатаасан үхрийн махтай гэртээ ирлээ.

Шведэд хөл тавиад улс төрийн орогнол хүсэхээр халаасандаа атга алмаазаа хийгээд гарч явахдаа Номбэко бүсгүй Холгер гэгч залуутай танилцав. Холгер ихрийн өрөөсөн хэдий ч дүүг нь бас Холгер гэх. Улс төрийн хэнээтэй эцэг нь амьдралдаа ямар нэг гайхамшигт явдал тохиолдсон тэр цагт үр хүүхэдтэй болно гэдэг нэгэн байсан бөгөөд Шведийн эзэн хаантай гар барьсаны дараа хүүхэдтэй болохоор шийдэж, машиныхаа ард хайрцаг дүүрэн бэлгэвчтэй ирлээ. Олон жил энэ мөрөөдлөө биелүүлэх гэж зүтгэсний эцэст сая нэг эзэн хаантай нүүр тулж үзсэн ч хүслээр болсонгүйгээр барахгүй хаантаныг үзэн ядах сэтгэл өвөртлөн харьлаа. Гэртээ ирээд өнөө олон бэлгэвчээ эс тоон хүүхэдтэй болохоор шийдэж, хүүхдээ эзэн хааны эсрэг хүмүүжүүлэхээр хүртэл шийдэж амжлаа. Эхийнхээ хэвлийд бойжиж буй үрдээ бүгд найрамдах үзэл төлөвшүүлэх гэж өдөр бүр үзэл суртлын ном сургааль айлдсаар. Харин Холгер хүү төрөхдөө ганцаараа байсангүй. Ихэр хүү байсан болохоор хоёуланд нь Холгер гэж нэр өгөөд Холгер Нэг, Холгер Хоёр гэж нэрлэх боллоо. Бүгд найрамдах үзлээр хүмүүжүүлэх учиртай тул ганц л хүүхдээ бүртгүүлж өнөө нэгийг нь ертөнцөд мэндлээгүй мэт үзэх боллоо. Холгер Нэг даваа гарагт хичээлдээ явж, Холгер Хоёр мягмар гарагт хичээлдээ явна гэх мэтээр холион бантан болж байх хооронд Холгер Нэг усан тэнэг болж, бүгд найрмадах үзэл  үнэртүүлсэн нэгэн болж, Холгер Хоёр харин бүх шалгалтыг давж гарсан бодит амьралд дуртай нэгэн болж хүмүүжлээ.

Номбэкотой таарсан нь харин Холгер Хоёр байлаа. Атомын бөмбөгөө хэрхэн тухай удтал ярилцсаны эцэст Шведийн засгийн газарт хүлээлгэн өгөхөөр шийдэж оролдсон боловч хэн ч тэднийг тоосонгүй. Олон жил атомын бөмбөгийг нууж элдэв арга чарга хэрэглэн хөгжилтэй амьдарсаар БНХАУ-ын тэргүүн Ху Жин Тао Шведэд айлчлах тэр цагт хүслээ биелүүлж авчээ.

"BY THE RIVER PIEDRA I SAT DOWN AND WEPT" PAULO COELHO

Нэг өглөө босоод номын сангаа янзлахаар боллоо. Өмнө нь зохиолчоор нь, номын хэмжээ дамжаагаар нь ялгадаг байсан бол тэр өдөр би төрлөөр нь ялгахаар шийдэв. Уран зохиол дотроо адал явдалт, утга уянгын гээд ангилах үед энэ номыг хайр сэтгэл гэсэн хэсгийн хамгийн эхэнд тавихаар шийдсэн юм. 

Бага байхад байшингийн ханан дээр А+Г= LOVE гэх мэт зүйлтэй олон таардаг байж. Тэр үед “Хоёр хүний нийлбэр хайр болдог гэнээ” хэмээн гайхаж дүрсгүй хүүхдүүдийн шоглоом гэж бодоод өнгөрдөг байж.

Бусдын адил сайн хань, сайхан гэр бүл, тогтвортой ажилтай болохыг мөрөөдөн эрдмийн ажилдаа шамдан байсан Пиларт нэгэн өдөр арван долоотойдоо дурлаж явсан багын найз хөвгүүнээс дуудлага ирлээ. Сүмийнхэн болоод нутгийн иргэдтэй хийх уулзалтандаа түүнийг урьсан нь энэ байжээ. Найз нь царайлаг сайхан залуу болжээ. Хүмүүс түүний тухай хачин жигтэй зүйл ярилцан, “Тэр бол ид шидийг бүтээгч, бурханы элч” гэх мэтээр ярихыг нь сонсоод гайхаж хоцров. Арван нэгэн жил дэвэн дэлхийгээр хэрэн тэнэж явахдаа дэлхийн өнцөг булан бүрээс түүнд захидал илгээсээр өнөөдрийг хүрчээ. Уулзалт тарсны дараа Зарагозаруугаа шууд буцна гэж бодож байсан боловч залуу түүнийг дахин өөр аялалд урьлаа. Энэ бол жирийн нэгэн долоо хоногийн аялал бус хайрлаж байсан залуугаа танин мэдэх, түүний энэ гайхамшиг чухам юу болохыг ойлгох, хүлээн зөвшөөрөх эсэхээ шийдэх аялал байжээ.
Итгэл үнэмшлээ гээж бас бүтэлгүй дурлалтай учирч явсан тэрээр өөрийнхөө дотор байх “өөр нэгэн хүн”-тэйгээ тэмцэж эхэллээ. “Өөр нэгэн хүн” түүнд хулчгар зан, хувиа хичээсэн байдал, нөгөө хаа яваа нь мэдэгдэхгүй мөрөөдлийн нь ханхүүг сануулж, жинхэнэ хайр, гайхамшиг гэгчийг нүдээр үзэж, биеэр мэдрэх боломжийг олгохгүй зовооно. Пилар сэтгэлийн мухарт хадгалагдан байсан тэр сүүмийсэн хайрын дөлийг дүрэлзэн асах гал мэт болгох хүсэлтэй байсан тул “өөр нэгэн хүн”-ийг ор сураггүй алга болгож чадлаа. Одоо харин түүнд багын найз хөвүүнийг ямар хүн бэ гэдгийг ойлгох боломж нээгдлээ.
Хүлээнэ гэдэг зовлон, мартана гэдэг бас зовлон. Харин мартах уу хүлээх үү гэдгээ шийдэж чадахгүй тэр үе бол хамгийн их зовлон.
Хайр сэтгэлтэй учирсан хүн байгаа бүхнээ алдахаас огтхон айдаггүй гэдгийг найз нь баталж өглөө. Ямар ч дүрэм журамд захирагддаггүй хайр сэтгэлд бууж өгсөн залуу өөрийн хосгүй авьяасаас татгалзав. Энэ хүн өөрөөс нь болж бусдыг анагаах гайхамшигт үйлээ зогсоох болсонд Пилар өөрийгөө буруутган Пиэдра голын эрэг дээр суугаад уйлжээ. Эцэст нь жирийн нэгэн шиг, Пилар шиг амьдрахыг хүсч аялалаа дуусган түүний сурч байсан Зарагозаруу явлаа.
Хайртайгаа учирсан, алдсан, хаягдсан, жаргаж яваа хэн ч уншиж болно.

"SOPHIE`S WORLD" JOSTEIN GAARDER

“Бид бол амьд гараг ертөнц. Софи! Бид ертөнцөд шатаж буй нарыг тойрон аялах агуу том хөлөг онгоц. Гэхдээ хүн бүр амьдралын дундуур хөвж яваа ген ачсан хөлөг онгоц шүү дээ. Бид дараагийн эрэгт ачаагаа аюулгүй хүргэж чадвал хоосон амьдраагүй гэсэн үг билээ…”

Энэ номыг багш минь санал болгож, англи хэлээр нь олж авсан юм. “Чи хэн бэ?Дэлхий хаанаас үүссэн бэ?” гэсэн асуултаар эхэлсэн “Софийн ертөнц” номыг Г.Аюурзана “2х2=6 буюу суут 60 сэтгэгч” номтой зэрэгцүүлэн унших гэж оролдсон. Оролдсоны учир гэвэл нөгөө “Миний мэддэг Орос хэл дууслаа” гэдэг шиг л болсон хэрэг. Чадан ядан дуусгасаны дараахан Монгол хэлнээ орчуулан гарсаныг сонсоод олж авахын хүслэн болж хэдэн сар хүлээсэнсэн.  Орчуулагч Б.Мөнхжавхланд олон уншигчийн өмнөөс баярласнаа дуулгамаар байна.

Өрнийн философийн түүхийг Сократаас Сартр хүртэл 14 настай Норвеги охинд бүрэн өгүүлж өгчээ. Бид өсч том болох тусам ертөнцийн талаар гайхахаа больдог. Ингэхдээ бид гол юмаа алдаж харин философичид энэ болгоныг сануулж байдаг. Яг л нөгөө “Алиса гайхамшигийн оронд” гэдэг шиг Энхсайхан Өрнөдийн философийн 3000 жилийн түүхээр аялаад ирлээ. Домог үлгэрээс эхлээд Афины алдарт философичид, Эллинизм, Дундад зуун, Сэргэн мандалтын үе, Барокко, Декарт, Юм, Беркли, Соён гэгээрүүлэлтийн үе, Романтизм, Дарвин бас Сартр. Хамгийн сүүлийн хуудсыг хаагаад оюутан ахуйд минь “Философи”-ийг ингэж заасан бол ч гэсэн шүү юм бодож санаа алдлаа.

Софи охин Философийн нууцлаг багштай болжээ. Өдөр бүр хачирхалтай асуулт бүхий захиа авч,түүний дараа тайлал бүхий философийн хичээлийг уншина. Өдөр хоног өнгөрөх тусам хичээл улам сонирхолтой болж Софид бодит ертөнц хамаг л нууцаа дэлгэх шиг. Захидлаар дамжуулсан хичээл Афин хотоор аялах видео хичээл болж, сүүлдээ багштайгаа уулзаж үргэлжлэнэ. Харин энэ бүхэн жинхэнэ биш бол яана? Хэн нэгний хоосон ертөнц, үзэгний үзүүр хөдөлгөх төдий зохиол байсан бол яана? ……

"THE DEVIL AND MISS PRYM" PAULO COELHO

Уулын нэгэн унтаа тосгонд ирсэн залуу хачин жигтэй саналыг тавьлаа. Залуу хүн үлдээгүй энэ тосгоныхон бие биеэ ах дүү шигээ мэднэ. Арга ч үгүй биз яг тоолвол 281 хүн амьдардаг юм гэнэ.

Долоо хоногийн дотор энэ тосгонд хэн нэг хүн амиа алдах аваас тосгоны хүн бүр алтаар шагнуулна гэсэн хэрцгий саналыг дуулгалаа. Чөтгөрийн гэмээр энэ өдөөн хатгалга тосгоныхоныг ёс суртахууны төөрөгдөлд орууллаа. Карлос гэх тэр залуу  тосгондоо ганц байдаг буудлын үйлчлэгч хүүхэн болох Miss Prym-д алтаа хаана нууснаа зааж өгөөд, хэрэв томгонд аллага гарсан тохиолдолд үлдсэн 9 гулдмай алтаа бүгдийг нь өгнө гэлээ.

Miss Prym-д хоёрсонголт байлаа.

Нэг нь зааж өгсөн алтыг хулгайлаад том хотруу зугатаж, өөрийн мөрөөддөг байсан амьдралаар амьдрах. Энэ тосгонд бараг өөрөөс нь өөр залуу хүн үлдсэнгүй. Найз нөхөд бүгд л сайн сайхан амьдарч, хань ижилтэй болсон байхад Prym харин ашиг орлого гэхээргүй буудлын баранд зөөгчөөр ажиллана. Хааяа хэний ч хамаагүй өвөрт орж өөрийгөө зугаацуулах ч одоо бол энэ амьдралаасаа залхжээ.  Тэгэхээр эхний сонголтыг хийгээд явахад хожно уу гэхээс алдах зүйлгүй.

Хоёр дох сонголт, тосгоныхоо хүмүүсийг ятгаж хэн нэгнийг үхэлрүү илгээх. Мэдээж бүгдээрээ хэлэлцвэл буруугүй ч гэсэн энэ тосгонд хүн чанараа чөтгөрт худалдчих хүн захаас аваад зөндөө.  Гэхдээ хэнийг золиосонд гаргах вэ гэдэг асуулт гарч, алтаа амалсан Карлос харин тэднийг ямар шийд гаргахыг хүлээн суух л үлдэж.

Алив зүйл яагаад хоёр талтай байх ёстой юм бэ? Хүн яагаад сайн муу чанартай байх ёстой юм бэ? Тэгвэл ямар хүнийг сайн гээд ямар хүнийг муу гэх вэ? гэсэн асуултыг Паоло Коельо уншигчдаас асуужээ.

Номын эхэнд Эртний Персийн домог болоод Библийн сургаалиас иш татжээ. Эртний Персийн домогт Бурхан орчлон хорвоог бүтээгээд эргэн тойрноо нэг харлаа. Бүх зүйл түүнд байх хэдий ч бас нэг зүйл дутагдаад болдоггүй. Өөрт байгаа бүхнээ хуваалцаж байх хэн нэгэн хэрэгтэй гэж үзжээ. Тэгээд мянган жил мөргөж залбирсны хүчинд (Гэхдээ хэнд залбирсныг нь дурдсангүй) хөл хүнд болжээ. Бүх зүрх сэтгэлээ зориулсан хүү нь орчлонгийн бүх зүйлийг ганцаар үүрч чадах эсэхэд санаа зовниж ихэр хүүхэдтэй болохоор шийдлээ. Нэг нь Сайн буюу Ормузд, нөгөө нь муу буюу Ахриман. Ормузд хүү нь залбиралын хүчээр бий болсон бол Ахриман хүү нь зовнил шаналалын үрээр бий болсон тухай.

Ариун Библиэс зохиогчАдам Евагийн түүхийг дурджээ. Сайн муу гэж чухам юу болохыг үл мэдэх Адам Евахоёрт хорт жимс идүүлж буй домог.

Тосгоныхон ямар шийдэлд хүрсэнийг “The Devil and Miss Prym” номноос мэдэж аваарай…

"THE HOUSE OF THE MOSQUE" KADER ABDOLAH

Олон зуун жил мөргөлчдийн цуваа тасраагүй нэгэн сүмийг хамгаалан, үе үеийн сүмийн удирдагчдын орох орон болж ирсэн нэгэн байшингийн түүх хийгээд түүнд амьдарч буй хүмүүсийг амьдралыг өгүүлсэн Кадер Абдоллагийн зохиол.

1950 он, Иран улс. Охин хүүхэдтэй айл бүр өвөл цагт хаалгыг нь хэн нэг нь тогшиж, бэр гуйхыг хүлээж, хаа нэгтээ зочдын өрөөний гэрэл нь орой болтол асаалттай байгаа нэгэндээ битүүхэн атаархана. Сүмийн байшингийнхан ч мөн нас биед хүрсэн охиныг нь гуйх тэр эрийг хүлээсээр. Сүмийн удирдагчийн охиныг гуйх зориг зүрхтэй тэр эр хаврын эхэн сард сая нэг хаалгыг нь тогшлоо. Сүмийн залуу удирдагчдыг бэлтгэдэг сургуулийн тэргүүний сурагч, улс төрийн нууц хөдөлгөөний идэвхитэн Халхал гэгч тэр залуу охины зүсийг үзээгүй хэр нь ингэж зоригтой орж ирсэнд байшингийн эзэд багагүй гайхлаа. Охины з авга ах Ака жаан залууд эргэлзэж ядаад түүний сургуулийн нэр хүндтэй багшийг нь зорьж очин Халхалын тухай асуусан ч олигтой зүйл мэдэж чадсангүй. Их идэвхитэй, ирээдүйтэй гэсэн үгэнд нь итгэж охиноо өгөхийг зөвшөөрлөө. Хуримын өдөр төрсний гэрчилгээгээ албаар орхиж ирсэн тэр залуу охинтой нь өнгөрөөсөн хэдэн жилдээ бас нуугдмал амьдарч, дараа нь улс төрийн үймээний үеэр тэдний гэр бүлд гай авчрах юм чинээ хэн санахав.

Цаг үеийн байдал өөрчлөгдөж Ираны Шахыг утсан хүүхэлдэйгээ болгосон Америкууд хаа сайгүй эзэн сууж эхэллээ. Үүнийг нь эсэргүүцсэн Зүүнийхэн мөн Шийтүүдийн Аятолла бүлэглэлийнхэн хаа хаанаа хүчээ зузаатгаж эхэллээ. Улс төрийн ороо бусгаа нөхцөл байдал, тэдний хийж буй алхам бүр Лалын энэ сүмээс тойрч өнгөрнө гэж үгүй. Зарим нь тэднийг ард иргэдэд хүрэх гол түлхүүрээ болгож байхад, зарим нь орогнож суух газраа хүртэл болгоно.

Перс хивсний жижигхэн үйлдвэрийн эзэн, тосгоны нэр хүндтэй хүн болох Ака жааны гэр бүл улс төрийн бохир үйл бүрийн хохирогч болно.

Америкуудыг хөөж явуулсан Аятоллачууд зүүний жижиг сажиг хөдөлгөөнүүд болоод өөрсдийг нь эсэргүүцсэн хэн болгоныг хайр найргүй устгаж, хэлмэгдүүлэлт хядлага учир замбараагаа алдлаа. Ака жааны гэр бүлийн залуу эрчүүд, бэлэвсэн эхнэрүүд хэлмэгдүүлэлтэд өртөж эхэллээ.

Хүнд хэцүү цагт хүний ааш араншин өөрчлөгдөж, тар нь танигддаг нь ёс гэлтэй. Цэцэрлэгч нь байсан залуу хүртэл амьд гарахын тулд нүүр буруулан Ака жааны дүүг нь цаазаар авахад гар бие оролцон гүйнэ. Үхтэл үр харамгэж үнэн юм даа. Ака жаан цаазаар авхуулсан хүүгээ хүний ёсоор оршуулах гээд чадалгүй тосгоноос тосгон дамжин зөвшөөрөл гуйж, айлын нохойд бариулан, цагийн сайханд өөрийн нь дор ажилладаг байсан залууст зодуулж үйлээ үзэж явахад эртний анд Хаан нь замыг нь тосон ирж хүүгийн нь цогцосыг авч өөрийн амьдардаг уулнаа хүний ёсоор хөдөөлүүлжээ.

Үнэнээр явахад үхэр тэргээр туулай гүйцдэг шиг Ака жаан ямар ч хүнд үе бусдын адил зүсээ хувиргалгүй өөрөөрөө байж чаджээ. Үр хүүхэд, ах дүү нарынхаа багачуудад өөрт таарсан бэрхшээлтэй зоригтой нүүр тулж, өөрийн хүчээр, шулуун шударгаар даван туулахыг сургаж иржээ. Түүний энэ сургаалийг дагасан хэн ч алдсангүй.

Дайн дажин намжиж, хүмүүсийн амьдрал дээрдэх цагт Ака жаан Хаан найзындаа очлоо. Хүүгийнх нь шарилыг тойрон цэцэг алаглаж, усны ундарга бүхий үржил шимтэй газар болон хувирсан байхыг үзээд нулимсаа нууж чадсангүй.

"THE JOY LUCK CLUB" AMY TAN

Оюутан ахуйд Америкд төрж өссөн Хятад залуус бидэнтэй зэрэгцэн Хятад хэл судалдаг байлаа. Хаанаас нь ч харсан царай нь Хятад хэр нь хэлээрээ хагас хугас ярихаас цаашгүй тэднийг Banana People гэх. Төрсөн газар, өссөн орчиндоо ууссан тэднийг эх хэлээ, соёлоо хадгалж үлдээсэй гэсэндээ эцэг эх нь эх газарлуу явуулдаг нь гарцаагүй. Тэднийг хараад гайхдаг байснаа нуух юун. Халтар хултар Хятад хэлээ хэцүүг нь гайхан үзэн ядаж, эцэг эхээ буруутган, эх нутгаа санагалзана. Монгол оюутнууд гэлтгүй ер нь гадныхан тэдний дэргэд бол тоолдог хэдээрээ тарчигхан. Өмнөх номоо арайхийн ойлгохоос гадна англиар чөлөөтэй ярихыг нь үзээд битүүхэн атаархана, бас тэднээс дутахгүй гэж хэрэндээ л хичээнэ. Ийм нөхдийн ээж аавууд харин юу бодож байдаг, үр хүүхэддээ ямар их  зовж, шаналж явдаг бол гэж боддогсон. Харин миний энэ асуултын хариултыг Amy Tan хэлээд өгчихсөн дөө.

Хүйтэн дайн, Маогийн соёлын довтолгоон, хөдөө тосгоны хоцрогдсон бурангуй амьдралаас эрх чөлөө сайн сайхан бүхнийг хүсэхийн дээдээр хүсэж, эх нутгаасаа зугатан гарсан дөрвөн эмэгтэйн түүх, тэднийг хагас Америк дөрвөн охины амьдрал. Судсаар нь Хятад хүний цус гүйж байхад өөрийгөө Америк хүн гэж итгэж, итгүүлж яваа хүүхдүүдээ хэрхэн хүмүүжүүлэх, зөв хүн болгох гэж зүдэрч байгаа ээж байхад харин зөвхөн гэрт нь хэрэгждэг Хятад соёл, ээж аавынхаа аялгатай ярих Англи хэлийг тэвчихгүй зугатах хүүхэд бас байна.

Ээжийнхээ нүдээр өөрийгөө нэг харахсан гэж их хүсдэг юм. Өсөж том болж байгаагаа, ээжийнхээ хүссэн тэр эмэгтэй болж чадаж байгаа эсэхээ,найз нөхөдтэйгээ тоглож байгаагаа, ямар залууд дурлаж байгаагаа, ямар ажил эрхэлж байгаагаа, хэр сайн гэрийн эзэгтэй, гэргий бас ээж болж чадаж байгаагаа ээжийнхээ нүдээр харах юмсан. Хар, шар, хөгшин залуу гээд эх хүн бүр л үрдээ санаа зовж, шаналж явах. Үрийнхээ төлөө юуг ч өгөхөөс буцахгүй тийм л ээжүүдийн тухай энэ номноос уншлаа. Сан Франциско хотод байх Хятад хороололд дөрвөн эмэгтэй “Joy Luck Club”-ийг нээж, мажан тоглож, зөвхөн сайхан түүхийг тэнд ярина. Гэвч тэдний сайхан түүхийн ард, сайхан инээмсэглэлийн цаана хичнээн их зовлон хурсан байдагийг үр хүүхэд нь хэрхэн мэдэх билээ.

“Аз, бас аз, дахиад аз”. Аз чамайг дагах уу, чи азтай одонд төрсөн үү, хойшид аз чамайг ивээх үү? гээд хүний хувь тавилан, болоод хичээл зүтгэлийг азаар хэмжиж, мөрий тавьж, сүүл хэсэгтээ энэ агуулгыг бүр тодруулан хуудас бүрт шингээхийг оролдсон нь харин надад таалагдаагүй. Монгол хэлэнд “Эзэн хичээвэл заяа хичээнэ” гэж сайхан үг байдаг. Юутай үнэн үг вэ!

Монголчууд бидэнд ч гэсэн дээрх шиг асуудал гарч эхэлж байна. Монгол хэлээ мэдэхгүй Монгол хүүхдүүд өөрсдийгөө төрж өссөн тэр нутгийнхаа хүн нь гэж ойлгоод, хэл соёлоо үгүйсгэх вий. Тэр цагт нас дээр гарсан эцэг эх нь энэ дөрвөн ээж шиг зовох вий.

"HOW LIFE WORKS"

Та хамгийн сүүлд хэзээ аз жаргалыг мэдэрсэн бэ? Яг үүнийг аз жаргал гээд хэлчихэд бас хэцүү байна уу? Тэгвэл та хамгийн сүүлд хэзээ нулимсаа гартал инээж, сэтгэл дүүрэн алхаж, хажуугаар өнгөрсөн хэнийг ч хамаагүй тэвэрч аваад үнсмээр санагдсан бэ? Ийм өдрүүд ховорхон тохиолддог бол одоо харин өөрийн амьдралын өдөр бүрийг ийм болгож болно гэнэ шүү.

Өдийг хүртэл ийм төрлийн ном нэгийг ч барьж байсангүй. Өөрөө өөртөө туслах, өөрийгөө хөгжүүлэх, хэрхэн баяжих, муу муухай зүйлийг өөртөө наалдуулахгүй хэрхэн амьдрах, далд ухамсараа ашиглаж бусдад нөлөөлөх гээд шийдэж барамгүй олон асуудлын голыг олоод өгчихдөг шидтэй номнуудыг сайшаалгүй, тойрч явсаар ирж. Нүдээ нээгээд л харчих зүйлийг, бусдын яриаг анхааралтай сонсоод л ойлгочих зүйлийг, бүр аав ээжийн минь үглэдэг хэдэн үгийг ном болгоод биччихэж гэж боддог байж. Сүүлдээ бүр ийм төрлийн ном дагнан уншдаг найз нараа гоочилмор аядаж, өөр сонирхолтой гэсэн номыг санал болгож үзнэ.

Надтай үзэл бодол ойролцоо, уншдаг сэдэв, ном хүртэл адил нэгэн найз энэ номыг санал болгосон юм. Хамгийн сонирхолтой нь миний өнөө найз зохиогчийн бусад номыг бүр 20 жилийн өмнө уншиж байсан гэдгийг сонсоод бүр ч сонирхсон юм. Тэгээд намайг “Чи уншиж дуусаад хэсэг хугацааны дараа дахиад хэд хэдэн удаа уншаарай” гэж зөвлөснийг яана.

Зохиогч номоо бичихээс гадна хавтасны болоод дотор зургийг өөрөө зурсан гэнэ. Сонирхолтой санагдаад хэдэн хуудас унштал салах юм биш. Энгийн, бас хөгжилтэй.. зүгээр л хөгжилтэй. Амьдралын үнэнийг хошин зургаар өгүүлсэн нэг зузаан ном дээхнэ үед айлуудад байдаг байсан даа, нэрийг нь санадаггүй ээ. Нэг нүүрэнд нэг өгүүлэмжтэй хэр нь хэд ч үзээд уйддаггүй… Тэр ном шиг хөнгөн, бас дахиад л … (хөгжилтэй)…

Амьдрал тэр чигээрээ санаа, санаа аваад бичвэл өнөө хэний бичсэн санааг яг л давтахаар. Харин санааг илэрхийлэх арга өөр өөр байх. Andrew Matthews –ийн санаагаа илэрхийлэх арга бусдаас өөр учраас барагийн хошин шог үзээд инээхээ байсан хэнийг ч инээлгэж чадахаар болжээ. За тэгээд боломж байвал авч уншаарай, хааяа ч гэсэн өөрийгөө толинд харсан мэт дотоод сэтгэлрүүгээ өнгийж нэг үзээрэй.

"100 YEARS OLD MAN, WHO CLIMBED OUT THE WINDOW AND DISAPPEARED" BY JONAS JONASSON

Огт уйдсангүй, инээсээр байгаад дуусгалаа энэ номыг.

Allan Karlsson 99 насандаа өөрийн амьдарч байсан жижигхэн байшингаа муурыг нь барьж алсан үнэгнээс өшөөгөө авахын тулд дэлбэлж орхижээ. Орох оронгүй болсон өвгөнийг нутгийнхан асрамжийн газар шилжүүлэв. Өвгөн муураа санахын дээр асрамжийн газрын дэг журмыг дагах гэж өдөр хоногийг арай хийн өнгөрөөж байлаа. Шөнө бүр унтахдаа “ингээд тэр чигтээ нүд аних юмсан” гэж бодно. Гэвч өвдөх өвчингүй, ухаан саруул түүнийг үхэл тоож ч харсангүй.

100 наснынхаа төрсөн өдрөөр цонхоор бууж зугтсан өвгөнийг хаа нэгтээ санаанд оромгүй адал явдал хүлээж байлаа. Гэхдээ тэр адал явдал түүний өнгөрсөн амьдралд тохиолдсон хачин жигтэй явдлуудын дэргэд бол юу ч биш. Тэрээр ХХ зууны дэлхийн түүхийн энгийн нэгэн гэрч биш бүр гол дүрд нь тоглож явсан нэгэн.

24 настай Allan тэсрэх бөмбөг туршиж байхдаа өөрийн гэрээ дэлбэлж орхисноор түүний амьдралын урт аялал эхэлжээ. Тэсрэх бодисын мэргэжилтэн тэрээр хамт ажиллаж байсан Испани эртэй хамт Испанийн түүхэн дэх томоохон тулалдаанд оролцоно. Эх оронруугаа буцах гэсэн залууд Америкруу хөдлөх ганц усан онгоц л олджээ. Цагаачлалын албанаас татгалзсан хариу авч гацаанд орсон түүнд атомын хүрээлэнд зөөгч хийх ажил олдлоо. Хирошима хотод хаясан бөмбөгийг бүтээх ажилд санамсаргүй байдлаар тус болсонд нь талархсан АНУ-ын дэд ерөнхийлөгчтэй үдийн хоолонд урьж, түүний дараа ерөнхийлөгч Русвелтийн хүсэлтээр Хятадын Гоминданыханд гүүр дэлбэлж өгөхөөр Хятадыг зорино. Хатуу архи, сайхан хоолноос өөр зүйлд сонирхдоггүй түүнийг улс төрийнхний утгагүй яриа дургүйг нь хүргэж замаасаа зугтан эх орныхоо зүг эргэчихлээ. Хоёр хөлөөрөө Гималайг гаталж явахдаа төрсөн нутаг Ирандаа коммунизмыг түгээн дэлгэрүүлэх гэж яваа гурван эртэй замдаа таарч  тэдэнтэй хамт Тегеранд ирлээ. Эх орончдыг урвагчид хэмээн газар дээр нь буудан хороож харин түүнийг байцаахаар нууц шоронруу шилжүүлнэ. Тэсэлж дэлбэлэх авьяасаараа шоронгоос оргохдоо Английн ерөнхий сайд Черчиллийн амийг аварчихав. Шведийн элчин сайдын яаманд ирснээр тэрээр сая нэг юм нутгийн бараа харлаа.

Гэвч түүний аялал бүр ч сонирхолтойгоор үргэлжилэнэ. Атомын бөмбөг хийж турших гэсэн Сталин Алберьт Эйнштэнийг авчрах үүргийг өгсөн ч даалгавар гүйцэтгэгчид харин  Алберьт Эйнштэнтэй эцэг нэгт Херберт Эйнштэнийг хулгайлан иржээ. Хэдийгээр хоёр Эйнштэний биеэр нэг эцгийн цус гүйж байсан ч нэг л гоц ухаантай, харин нөгөөх нь тэнэгийн тэнэг байж таарав. Аргаа өөрчилсөн Оросууд тэсрэх бодисын мэргэжилтэн Allan Karlsson-ыг урьж авчирсан боловч Сталинд таалагдсангүй. Сталин Allan Эйнштэн хоёрыг Владивостокийн шоронруу цөлж орхилоо. Шоронд Allan Karlsson бас л авьяасаа үзүүлж хотыг тэр чигт нь дэлбэлж орхиод Хойд Солонгосруу зугтах нь тэр. Хоёр Солонгосын дайн ид дундаа орж байх тэр үед Ким Ир Сон хоёр оргодлыг Индонейзруу илгээх нь тэр. Индонейзд арван таван жил нам жим амьдарсан Allan Karlsson Франц явж Францаас АНУ-ын тагнуулчийн үүргийг гүйцэтгэхээр Москвад ирлээ. Орос Америк хоёрын хооронд худал мэдээлэл дамжуулан арван гурван жилийг өнгөрөөсөн тэр эх орондоо эргэн ирж амар тайван амьдрах болов.Гэвч түүний ухаант муур Молотовыг үнэг барьсан тэр өдрөөс өнөөх тайван амьдрал нь дахиад л аялал болж хувирлаа.

Тавин сая крон бүхий чемоданаа зуу настай өвгөнд алдсан мафийнхан түүний хойноос муур хулгана мэт хөөцөлдөж зохиол цааш үргэлжилсээр….